Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi (EDAM) Başkanı Sinan Ülgen, kısa vadede Rusya ile Ukrayna’nın anlaşacaklarını öngörmediğini …
Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi (EDAM) Başkanı Sinan Ülgen, kısa vadede Rusya ile Ukrayna’nın anlaşacaklarını öngörmediğini vurgulayarak “Rusya’nın Batı ile ilişkileri çok ihtilaflı olacak. Türkiye hem NATO üyesi, hem ekonomisi Batı ile karşılıklı bağımlılık içinde. İhracatın yüzde 50’si Avrupa’ya, yabancı sermayenin yüzde 75’i Batı’dan geliyor. Türkiye ister istemez Rusya ile ilişkilerini sürdürmekte zorlanacak. Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak” dedi.
Yap işlet devret modeliyle yapılan, tüm yatırımı Rusya tarafından karşılanan Akkuyu Nükleer Santralı ile ilgili aksamanın da olabileceğini vurgulayan Ülgen, “Rusya çok sıkıştığı bir ortamda burayı finansa etmeye devam edecek mi? Rusya Merkez Bankası rezervlerinin yüzde 40’ına el konuldu. Geri kalan parayı Rusya kendi ekonomisini ayakta tutmak için ayıracaktır. Kanaatimce Akkuyu’da bir risk oluştu” diye konuştu. Sinan Ülgen ile Rusya-Ukrayna savaşını ve Türkiye’ye etkilerini konuştuk.
– Rusya – Ukrayna savaşının bu noktaya gelmesini bekliyor muydunuz?
Bu noktaya gelmemesi ümit ediliyordu. Rusya’nın saldırgan tutumunu önlemek için Batı tarafı ekonomik yaptırımlarla ilerledi. Ama maalesef bunlar başarılı olmadı. Rus bankalarının swift sisteminden çıkarılması, Rus merkez bankasının 650 milyar dolarlık rezervin yaklaşık yüzde 40’ına yakın kısmının yani Avrupa ve ABD’de tutulan kısmının dondurulması. Rusya’ya yönelik ihracat yasakları… Tüm bunlar Rusya’nın ekonomik olarak çok ağır bir darbe alması demek. Bunlar orta vadede Rusya’nın üretim kapasitesini de ciddi etkileyecek ve dış yatırımların Rusya’dan çekilmesi gibi zincirleme etkileri olacaktır.
Savaşın dünya ekonomilerinde enflasyon üzerinde olumsuz etkileri olacak. Enerjiyi olumsuz etkileyecek. Gıdada sorular çıkacak. Enflasyon baskısı hem Fed hem de Avrupa Merkez Bankası’nı enflasyonla mücadelede daha agresif hale getirebilir.
– Ya Türkiye etkisi?
Türkiye maalesef birçok koldan olumsuz etkilenecek. Rus bankaların swiftten çıkarılması Rusya ile ticaret yapan ve aynı zamanda Rusya’da iş yapan müteahhitlerin ödemelerinde de sorun yaşatacak. Rusya, Türkiye’ye en fazla turist gönderen ülke. Ukrayna da üçüncü sırada. Öncelikle güvenlik açısından turistler ülke dışına çıkmayacaktır. Rusya’daki tur operatörleri Türkiye’deki otellere ödeme gönderemeyecekler, bu turizme büyük bir darbe olur. İthal girdileri enerji ve gıda ürünleri bakımından Türkiye’yi daha zor günler bekliyor. Savaş, enflasyonla mücadele açısından da büyük handikap.
Rusya’ya ihracat yapan firmaların nasıl ödeme alacakları belli değil. Bunların Türkiye ekonomisi açısından oldukça olumsuz etkileri olacak.
TÜRKİYE OLUMSUZ ETKİLENECEK
– Savaşta Türkiye’nin tutumunu nasıl örüyorsunuz?
Türkiye’nin diplomatik tutumunu doğru buluyorum. Rusya ile karşılıklı ilişki ve bağımlılık alanları var. Enerjide, Suriye’de dış politika ve güvenlik tarafında, turizmde bağımlılık var. Bu açıdan Türkiye olabildiğince dengeli bir politika izlemeli. Türkiye’nin Avrupa ve ABD’nin yaptırım politikalarına taraf olmaması doğru politika, ama ister istemez bu politika bir hafta öncesinin politikası olamayacaktır.
– Niye?
Çünkü Rusya’nın uluslararası hukuku ihlal eden BM şartını ihlal ederek Ukrayna’ya saldırısı var. Bunun bir takım sonuçları ister istemez Türkiye – Rusya ilişkilerine de etki edecek. Türkiye siyaseten Rusya’ya karşı söylemini sertleştirdi. Ama Türkiye ekonomisini de korumak için yaptırımları hayata geçirme gönüllüsü değil. Ama ne yaparsak yapalım Türkiye’nin olumsuz etkilenmesini önlemek pek mümkün olmayacak.
KAYBEDEN RUSYA OLUR
– Çözüm olarak ne öngörüyorsunuz?
Birtakım senaryolarımız var ama bunların hiçbirinin kısa vadede olacağını düşünmüyoruz. Çözüm dediğimiz zaman maalesef uzun vadeli düşünmek gerekiyor.
– Yani bu iş hemen yarın bitmeyecek?
Aynen öyle. Rusya geri adım atmayacak. Rusya işgale devam ettiği sürece ki öngörülebilir gelecekte bu yolda gidecek gibi, askeri operasyon uzasa dahi Rusya’nın askeri hedeflerine ulaşacağını düşünüyorum. O zaman Rusya bir rejim değişikliği ve kendine yakın bir hükümet tahsis edecek. O durum Rusya ile Batı arasındaki ihtilafın kalıcı olmasına neden olacak ve yaptırımlar devam edecek. Öyle uzun bir süreçten bahsediyorum.
– Bu savaşın kaybedeni kim olur?
Kaybeden açık farkla Rusya olacak. Putin, belki Ukrayna’yı kendine daha yakın tutmayı başaracak, ama bunun maliyeti Rus ekonomisi açısından çok ağır olacak.
AKKUYU SANTRALİ DURABİLİR
– Bu savaşta ekonomisi en fazla etkilenecek ülke Türkiye gibi görünüyor.
Doğru. Çünkü bu şoka çok kırılgan bir ekonomiyle yakalandık. Avrupa ülkeleri bize göre daha az etkilenecek çünkü finansman kapasiteleri yüksek, risk puanları düşük. Türkiye’de Rusya’dan enerji ithalatı azımsanmamalı. Burada Akkuyu Nükleer’i de iyi değerlendirmek lazım. Akkuyu, dünyada enerjide ilk defa uygulanan yap işlet devret finansal modeliyle hayata geçiriliyor. Tüm yatırımın Rusya tarafından yapılması demek. Çok sıkıştığı bir ortamda acaba Rusya burayı finansa etmeye devam edecek mi? Çünkü Rusya Merkez Bankası rezervlerinin yüzde 40’ına el konuldu. Geri kalan parayı Rusya kendi ekonomisini ayakta tutmak için ayıracaktır. Yurtdışındaki bir projeyi ne kadar finanse edebilir onu göreceğiz. Kanaatimce Akkuyu’da bir risk oluştu.
– Yani savaş bitene kadar Akkuyu durabilir mi?
Savaş bitene kadar dediğinizde onun da ne zaman olacağını bilmiyoruz. Belki çok uzun yıllar sürecek bu iş. Afganistan örneğine bakalım. Rusya 1979’da girdi 1988’de çıktı oradan.
– Türkiye – Rusya ilişkileri artık eskisi gibi olmayacak diyorsunuz, neden?
Evet doğru. Şu anda Rusya ile Ukrayna’nın anlaşacaklarını öngörmüyorum. Rusya’nın Batı ile ilişkileri çok ihtilaflı olacaktır. Türkiye hem NATO üyesi, hem ekonomisi Batı ile karşılıklı bir bağımlılık ilişkisi içinde. İhracatın yüzde 50’si Avrupa’ya, yabancı sermayenin yüzde 75’i Batı’dan geliyor. Türkiye ister istemez Rusya ile ilişkilerini sürdürmekte zorlanacaktır. Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Zor bir denklem zor bir denge politikası. Rusya’nın işgal ve istilasının uzun döneme yayılacağını düşünüyorum. Ağır yaptırımlar kalkmadığı sürece de Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkiler de zorlanacaktır.
ENFLASYONA DİKKAT
– Genel bir Türkiye ekonomisi değerlendirmesi yapar mısınız?
Şu anda Türkiye’nin en büyük kırılganlığı enflasyon. Şimdi bunun üzerine dış olumsuz şoklar var. Enerji, gıda fiyatları artacak. Hükümetin acilen enflasyonla mücadele konusunda tutum değiştirmesi lazım. Bu yapılmadığı sürece hem büyüme hem de Türk insanın alım gücü azalacak. Türkiye ekonomik olarak daha çok zorlanacak. Hükümetin enflasyonu bu kadar başıboş bırakması çok riskli bir tutum. Türkiye ekonomik olarak zorlanıyor. Bunun tek nedeni komşularla ilişkiler ya da dış ilişkiler değil. İçeride yürütülen para politikası. Enflasyona karşı atılması gereken adımların atılmaması, faiz politikası.
