Üç kamu bankasının kredi faizlerini indirmesinde enflasyon riski

Merkez Bankası’nın 21 Ekim’de enflasyona rağmen radikal bir kararla faizleri 200 baz puan birden düşürmesinin ardından beklenen oldu ve önceki gün üç kamu bankası kredi faiz oranlarını 2’şer puan düşürdü. Hükümetin piyasalarda canlanma yaratmak hedefiyle aldığı belirtilen bu kararı ne yazık ki piyasalara daha ilk günden zam olarak yansımaya başladı.

Daha önce 23 Eylül günü düşürülen 100 baz puan ile birlikte 300 puanlık bir faiz indirimi nedeniyle döviz artışları yaşandı. Dövizdeki istikrarsızlıkla bir süredir birçok hammaddeye zam yağıyor ve ekonomistler enflasyon rakamlarının patlayacağını öngörüyor. Üç kamu bankasının faiz indirimlerinin piyasalara nasıl yansıdığını ise örneklerle emlakçı ve otomobil satıcılarına sorduk.

Kamu bankalarından Ziraat Bankası, yeni kararla birlikte eylül ayında 1.37 olan konut faizini yeni karar ile 1.29’a çekti. Eski kredi faizi ile 700 bin TL’lik kredi alan bir yurttaş 120 ayda toplam 1 milyon 430 bin 299 TL ödeyecekti. Yeni faiz oranı ile aynı kredi alınınca 1 milyon 380 bin 010 TL geri ödenecek.

Ancak geçen ay Üsküdar Salacak Mahallesi’nde 1 milyon 475 bin TL’den satılığa çıkan ev için emlakçı ile görüştüğümüzde “Mahallede bütün evlere zam geldi. Döviz artışı malum, bu eve de 100 bin TL koymayı düşünüyorlar elinizi çabuk tutun” cevabını aldık. Yani yurttaş kredi faizi düşünce geri ödemeden 50 bin TL kâr etmişti ancak ev fiyatı 100 bin TL artınca yurttaşın yine kâr değil zarar edeceği ortaya çıktı.

Aynı hesabı araç kredileri için yapınca şöyle bir tablo ortaya çıktı: Eylül ayında 1.63 faizle 300 bin TL taşıt kredisi çeken bir yurttaş 48 ayda 465 bin 293 TL ödeyecekti. Şimdi 1.59 olan indirimli faiz oranı ile aynı kredi çekilince geri ödeme rakamı 460 bin 577 TL oluyor. Yani yurttaş faiz indirimiyle 4 bin 716 TL kâra geçmiş görünüyor. Ancak eylülde kampanyalı satış fiyatı 351 bin TL olan araç (Skoda Octivia) ekim ayında 365 TL’den satılıyor. Yani yurttaş dövize bağlı fiyat artışından dolayı 14 bin TL zarar ediyor. Yurttaşın bu alışverişteki toplam zararı 9 bin 264 TL.

ZAMLAR YENİ BAŞLIYOR

Türkiye Emlakçılar Federasyonu Başkanı Hacı Ali Taylan, “Bahsettiğiniz artış konut fiyatlarına sürekli gelen rutin artış. Henüz kredi faizlerindeki indirimin yansımalarını göremiyoruz, bugün ilk gün. Yurttaşın krediye yönelmesine göre fiyatlarda da artış devam edecektir. Asıl artışı önümüzdeki hafta gözlemleriz. Çünkü arz sıkıntısı ve inşaat maliyetlerindeki artış henüz çözülmüş değil” diye konuştu.

Gayrimenkul değerlendirme kuruluşu Endeksa.com’un verilerine göre, konut fiyatlarında yıllık yüzde 30 artış olduğunu söyleyen Genel Müdür Görkem Öğüt ise “Piyasadaki bu artış eğilimi, döviz ve diğer ekonomik parametreler bize gösteriyor ki fiyat artışı bir müddet daha devam edecek” dedi.

Dövizdeki sıçrayışın otomotiv piyasasına birkaç ay sonra yansıyacağını söyleyen Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın ise “Tüketici bu ekonomik krizde elindeki parayı doğru kullanmak istiyor. Araç kredisi düşürülmüş olsa da hala çok yüksek. Ekonomik belirsizlik varken tüketici böyle bir ticarete girmez” dedi.

FAİZ İNDİRİMİNİN ZARARI ORTA SINIFA

Merkez Bankası’ndan sonra kamu bankalarının faiz indirimiyle ortaya çıkan tabloyu değerlendiren Ekonomist Uğur Gürses, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Faiz indirimi dediğiniz şey tam da budur. Zannediliyor ki faiz indirimi her türlü derde deva bir ilaç ama öyle bir şey yok. Kırılgan ekonomilerde faiz indirmek en çok da orta sınıf halka zarar verir” dedi. İhracatta da aynı tablonun oluşacağını söyleyen Gürses, “Önce ihracat rakamları artmış gibi görünür ama sonra bir bakarsınız ki maliyetleriniz artmış ve zarara gidiyorsunuz. Faiz indirimi kendi paranızın değer kaybetmesi demek, paranızı korumak için bütün silahları indiriyorsunuz. Siz yatırım gelecek derken maliyetleri artırıyorsunuz.”