Türkiye’nin Kabil Havaalanı’ndaki planları için yeni bir tezkere sağlaması gerekiyor

ABD’nin Afganistan’dan çekilme kararından sonra Taliban’ın ülkede beklenenden daha hızla ilerlemesi, Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin ülkeden kaçması ve hükümetin dağılmasıyla birlikte halen ülkede bulunan Türk askerlerinin durumu ve Türkiye’nin Kâbil Havaalanı’nın güvenliğini ve işletmesini sağlama teklifi üzerindeki tartışmalar sürüyor. Reuters ajansı, önceki gün Türk yetkililere dayandırdığı haberinde Taliban’ın ülkenin tamamında kontrolü ele geçirmesinin ardından Ankara’nın, havalimanının güvenliğini üstlenmeyle ilgili planını iptal ettiğini, ancak Taliban’ın talep etmesi halinde teknik ve güvenlik desteği sağlamaya hazır olduğunu yazdı. Cumhuriyet’in ulaştığı Türk askeri yetkililer ise “Türkiye’nin Kâbil Havaalanı’nın güvenliğini sağlama planını iptal ettiği” yönündeki haberin doğru olmadığını bildirdi.

PLAN FİİLEN ÇÖKTÜ

Edinilen bilgiye göre; Türkiye’nin havaalanına yönelik teklifi resmen iptal edilmese de bu teklifteki muhatap dağılan Afganistan hükümeti olduğu için fiilen uygulanabilirliği kalmadı. Afganistan’daki durumun netlik kazanması ve Taliban öncülüğündeki hükümetin kurulmasını bekleyen Ankara, bu ülkedeki yeni hükümetin tutumuna göre hareket edecek.

Taliban, daha önce bir istisna belirtmeksizin ülkedeki tüm yabancı güçlerin 1 Eylül itibarıyla ayrılmasını istediklerini belirtmiş, Taliban sözcüleri, Türkiye’nin havaalanının güvenliğini ve işletmesi teklifini de “Afganistan’ın egemenliğine ve ulusal çıkarlarına aykırı gördüklerini” bildirmişti. Türkiye’nin Taliban’la Katar ve Pakistan üzerinden dolaylı bir şekilde temas kurduğu biliniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kâbil’in ele geçirilmesinden önce ve Türkiye’nin Kâbil Havaalanı teklifinin halen masada olduğu geçen hafta Taliban’la temasa açık oldukları mesajını vermiş ve “Taliban’la bazı görüşmelere varıncaya dek şu an da ilgili kurumlarımız çalışıyor. Hatta belki ben bile onların lideri durumunda olacak olanı kabul etme durumum olabilir” ifadelerini kullanmıştı.

Türkiye’nin “İstenirse Kâbil Havaalanı için teknik destek verebiliriz” mesajı ise henüz Afganistan’da kontrolü tamamen ele geçiren Taliban’dan bir karşılık görmedi.

Bu arada halen Afganistan’da bulunan Türk askerlerinin ülkede bulunmasına izin veren tezkere, NATO misyonu kapsamında üstlenilen görevi kapsadığı için ittifak misyonunun sona ermesiyle birlikte Türk askerinin bu ülkede bulunmasının yasal dayanağı ortadan kalkacak. TBMM’de geçen yıl sonunda kabul edilen Afganistan tezkeresi, TSK unsurlarının, 18 ay süreyle “NATO’nun Afganistan’da icra etmekte olduğu Kararlı Destek Misyonu ve devamı kapsamında yurtdışına gönderilmesine” izin veriyor.

Afganistan hükümeti dağıldığı için NATO Misyonu’nun devamı kapsamında bir görev üstlenilmesi olanağı da bulunmuyor. Taliban’ın ülkedeki yabancı askerlerin kalmasına karşı tutumu göz önünde tutulduğunda düşük bir olasılık olarak görülse de Afganistan’da Taliban öncülüğünde kurulacak hükümetle anlaşması durumunda ise Afganistan için TBMM’de yeni bir tezkere kabul edilmesi gerekiyor. Böyle bir anlaşma olmaması durumunda ise eylül ayı itibarıyla Afganistan’da NATO’nun Kararlı Destek Misyonu kapsamında bulunan Türk askerlerinin Türkiye’ye dönmesi gerekecek.

Genelkurmay Başkanlığı’nın resmi internet sitesindeki “Türkiye’nin Barışı Koruma Harekâtlarına Katkıları” bölümünde yer alan bilgiye göre NATO’nun Kararlı Destek Misyonu’nun 2020-2021 dönemi için Afganistan’da TSK’nin toplam 648 personeli bulunuyor.