Tüm koronavirüslere karşı ‘evrensel aşı’ geliştiriliyor

Bilim insanları, günümüzdeki ve gelecekteki koronavirüs kaynaklı hastalıkları durdurmak için virüslerin ortak özelliklerinden yola çıkarak tek bir aşı yapmaya çalışıyorlar.

Covid-19’a neden olan virüs, 2003’te SARS ve ardından 2009’da MERS’in ardından, yirmi yıldan kısa bir süre içinde büyük bir uluslararası halk sağlığı krizini tetikleyen üçüncü koronavirüs olma özelliğini taşıyor. Bu tür koronavirüsler hayvanlar ve insanlar arasındaki temastan yayıldığından, bilim insanları gelecekte koronavirüslerden kaynaklanan başka hastalıkların da görüleceğini tahmin ediyor.

2.5 MİLYAR STERLİN YATIRIM YAPILDI

NTV‘nin haberine göre bu yılın başlarında, bulaşıcı hastalıklara karşı aşılar geliştiren küresel bir ortaklık olan Salgın Hazırlık Yenilikleri Koalisyonu (CEPI), ‘gelecekteki pandemi riskini azaltmak ve hatta ortadan kaldırmak’ için 2.5 milyar sterlin (yaklaşık 29 milyar Türk lirası) değerinde beş yıllık bir plan başlattı.

MUTASYONLARA KARŞI ETKİLİ OLACAK

Söz konusu plan, daha bulaşıcı ve ölümcül olduğu düşünülen Güney Afrika ve Brezilya türleri de dahil olmak üzere tüm koronavirüs varyantlarına karşı bir aşı geliştirmek için bir ABD şirketi olan VBI Vaccines ile 24 milyon sterlinlik bir ortaklık içeriyor.

İngiliz hükümetinden 276 milyon sterlinlik fon alan CEPI, ayrıca SARS, MERS ve Covid-19 dahil olmak üzere çok çeşitli koronavirüslere karşı koruma sağlayabilecek ‘hepsi bir arada’ aşılar üzerinde çalışan araştırmacılardan teklifler istiyor.

Covid’19’un tetiklediği antikorlar SARS ve MERS’i notralize etti

Bununla birlikte, evrensel bir aşı arayışı, 2020’nin başlarında Covid-19 ile enfekte olmuş insanlardan alınan kan örneklerinin, SARS’a ve MERS’e neden olan virüsün başak proteinini nötralize edebilen antikorlar içerdiğinin bulunmasıyla başladı.

İNSAN DENEMELERİ BAŞLADI

Bu yılın nisan ayına kadar, onlarca koronavirüse karşı koruma potansiyeli olan bir aşının ilk insan denemeleri başladı.Diğer taraftan söz konusu aşı,şimdiye kadar SARS, Covid-19, MERS ve yarasa koronavirüsleri de dahil olmak üzere çeşitli koronavirüslere ve ayrıca Delta varyantı gibi Covid-19 varyantlarına karşı farelerde etkili olduğuna dair umut verici işaretler gösterdi.

EVRENSEL AŞI NASIL ÇALIŞIYOR?

ABD’nin Maryland eyaletindeki Walter Reed Ordu Araştırma Enstitüsü’nden (WRAIR) Kayvon Modjarrad, sivri ferritin nano parçacığı (SpFN) içeren bir aşı geliştirdi. Kanda bulunan bir protein olan ferritinden elde edilen nano parçacıklar, koronavirüsün yüzeyinde başak proteinle ile birleştirildi. Modjarrad ve meslektaşları, koronavirus aşılarının bu sayede başak proteinin bağışıklık sistemimize birçok açıdan tekrar tekrar sunulduğunu söyledi.

Bu tekrarlama, koronavirüsün orijinal versiyonunu değil, onun yeni varyantlarını ve 2003 yılında SARS pandemisine neden olan SARS-CoV virüsünü de hedefleyebilen ‘geniş nötralize edici antikor tepkileri’ üretmesine neden olduğunu söyledi.

Şu anda, insanlarda test edilen aşının, ayrıca MERS-CoV gibi diğer koronavirüslerden ek başak proteinlerinin eklenmesi planlanıyor.