Günümüzde sağlıklı yaşam trendleri arasında öne çıkan "iyi yaş alma" kavramı, sağlıklı beslenme ve egzersizin yanı sıra kaliteli uykuyu da kapsıyor. Ancak, modern yaşamın getirdiği stres ve yoğunluk, pek çok kişinin uyku düzenini olumsuz etkiliyor. Uzmanlar, uyku problemlerinin sadece ruh sağlığını değil, aynı zamanda çeşitli fiziksel rahatsızlıkları da tetikleyebileceği konusunda uyarıyor.
Uykusuzluk: Çağımızın Sessiz Salgını
Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Meliha Aydın, yeterli ve kaliteli uykunun sağlıklı yaşam için vazgeçilmez olduğunu vurguluyor. Dr. Aydın, "Uyku, hem bağışıklık sisteminin düzgün çalışabilmesi hem de vücudun fizyolojik dengesinin sağlanması için hayati bir ihtiyaçtır," diyor. Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) verilerine göre, uykusuzluk (insomnia) toplumda en sık görülen uyku bozukluğudur ve yetişkinlerin üçte birinde uykusuzluk belirtileri görülmektedir.
Tedavi edilmeyen uyku bozukluklarının günlük yaşamı olumsuz etkilediğini belirten Dr. Aydın, "Uyku problemleri, sosyal hayatın etkilenmesi, sabah yorgunluğu, dikkat eksikliği, unutkanlık, iş performansında düşüş, kalp sorunları, hipertansiyon, mide rahatsızlıkları, obezite, depresyon ve cinsel isteksizlik gibi birçok soruna yol açabilir," şeklinde konuşuyor. Yeterli ve kaliteli uyku uyuyamayan kişilerde hayatı tehdit edebilecek sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
- Obezite ve kalp-damar sağlığının bozulması
- Diyabet, yüksek tansiyon gibi kronik rahatsızlıklar
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması ve enfeksiyonlara yatkınlık
- İnme gibi beyin-damar hastalıkları ve epilepsi
- Astım gibi akciğer problemleri
- Anksiyete, depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar
- Konsantrasyon düşüklüğüne bağlı kazalar
- Okul veya iş performansında düşüş
- Hafıza zayıflaması
- Cinsel fonksiyon bozuklukları
Uyku Testi: Teşhis İçin İlk Adım
Uyku bozukluklarının teşhisinde polisomnografi (PSG) yani uyku testinin önemli bir rol oynadığını belirten Dr. Aydın, bu test sırasında hastanın gece uykusu boyunca beyin dalgaları, solunum düzeni, kas aktiviteleri, kanındaki oksijen düzeyi ve göz hareketleri gibi yaşamsal faaliyetlerinin kayıt altına alındığını ifade ediyor. Elde edilen verilerle uyku apnesi tanısı konulabilir ve multidisipliner bir yaklaşımla tedavi süreci başlatılabilir. İnsomnia tedavisinde hasta yakınlarının desteği de büyük önem taşır.
Psikiyatrik Hastalıklar ve Uyku Bozuklukları Arasındaki İlişki
Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi Psikiyatrist Uzm. Dr. Pelin Taş, uyku bozukluklarının psikiyatrik hastalıkların hem nedeni hem de sonucu olabileceğine dikkat çekiyor. Dr. Taş, "Ruhsal hastalığı olan bireylerin yaklaşık %50-80'inde uyku sorunu bulunurken, uyku sorunu olan hastaların da yaklaşık %50'si psikiyatrik tanı almaktadır," diyor. Psikiyatrik hastalıkların tedavisinde sadece ilaç ve terapi değil, uyku hijyeninin de düzeltilmesi gerektiğini vurguluyor.
Uyku hijyenini düzeltmek için yapılması gerekenler:
- Her gün aynı saatte yatıp kalkmak
- Uykunuz gelmeden yatağa girmemek
- Gündüz uyuklamalarından kaçınmak
- Yatak odasını karanlık ve sessiz tutmak
- Yatak odasını sadece uyumak ve cinsel yaşam için kullanmak
- Haftada en az üç gün düzenli egzersiz yapmak
- Yatağa girmeden bir saat önce elektronik cihazlardan uzaklaşmak
- Yatma saatine 2 saat kala yemek yemeyi sonlandırmak
- Akşam saatlerinde kafeinli ve alkollü içeceklerden kaçınmak
Kaliteli bir uyku, sağlıklı bir yaşamın temel taşlarından biridir. Uykusuzluk sorunlarıyla başa çıkmak ve uyku hijyenine dikkat etmek, hem fiziksel hem de ruhsal sağlığımızı korumak için önemlidir. Unutmayın, uyku sadece dinlenmek değil, aynı zamanda yenilenmek demektir.
