Gün içerisinde elimizden düşürmediğimiz market fişleri, aslında sağlığımız için ciddi bir tehdit oluşturuyor olabilir mi? Uzmanlar, market fişlerindeki zararlı kimyasalların sadece birkaç saniyelik temasla vücudumuza geçebileceği konusunda uyarıyor. Özellikle termal kağıttan üretilen fişlerin içerdiği potansiyel toksinler, uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Market Fişlerindeki Gizli Tehlike: Bisfenol A (BPA) ve Bisfenol S (BPS)

New York Üniversitesi Langone Sağlık Merkezi'nden Prof. Dr. Leonardo Trasande, alışveriş sonrası aldığımız fişlerin çoğunun termal kağıttan yapıldığını ve bu kağıtların zararlı kimyasallar içeren plastik bazlı kaplamalar taşıdığını belirtiyor. Bu kimyasalların en bilinenleri ise bisfenol-A (BPA) ve onun yerine kullanılan bisfenol-S (BPS). Bu maddeler, endokrin sistemini etkileyerek kalp hastalıkları, hormonal bozukluklar, kısırlık ve bazı kanser türleriyle ilişkilendiriliyor. Hatta Avrupa Birliği, BPS'yi gıda ambalajlarında yasaklamış durumda.

2024 yılında Çevre Sağlığı Merkezi tarafından yapılan bir araştırmada, büyük zincir mağazalardan toplanan 32 fiş incelendi. Sonuçlar oldukça çarpıcı: Sadece 10 saniyelik temas, Kaliforniya yasalarına göre sağlık uyarısı gerektirecek miktarda kimyasal geçişine neden oluyor. Bu durum, market fişleriyle temasın ne kadar riskli olabileceğini gözler önüne seriyor.

Mikroplastikler: Görünmeyen Tehdit

Termal fişlerdeki tehlike sadece kimyasallarla sınırlı değil. Fişlerin üzerindeki plastik kaplama zamanla parçalanarak mikro ve nano plastiklere dönüşebiliyor. Bu minik parçacıklar, bilim insanları tarafından beyin, damarlar ve sindirim sistemi dahil olmak üzere birçok dokuda tespit edildi. Uzun vadede bu maddelerin kronik iltihaplanmadan kansere, kalp hastalıklarından doğurganlık sorunlarına kadar pek çok sağlık sorununa yol açabileceği düşünülüyor.

Market fişlerindeki risklerden korunmak için neler yapabiliriz?

• Plastik içeren fişlerden mümkün olduğunca uzak durmaya çalışın.
• Alışverişlerinizde e-fiş, SMS ya da e-posta gibi dijital alternatifleri tercih edin.
• Fişlere dokunduktan sonra ellerinizi iyice yıkayın.

Çözüm Dijital Fişlerde mi?

Prof. Dr. Trasande'ye göre, bu riskler karşısında bireysel önlemler büyük önem taşıyor. Ancak asıl çözümün küresel ölçekte plastik üretiminin sınırlanmasında yattığını vurgulayan uzman, plastik kullanımının kontrol altına alınması gerektiğini belirtiyor.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın verilerine göre, eğer üretim hızında bir değişiklik olmazsa, küresel plastik üretimi 2060 yılına kadar üç katına çıkacak. Bu gidişatı durdurmak adına, Birleşmiş Milletler’in küresel bir plastik anlaşması için yeniden müzakere masasına oturması bekleniyor.

Market fişlerinin sağlığımız üzerindeki potansiyel etkileri göz ardı edilmemeli. Bireysel olarak alabileceğimiz önlemlerin yanı sıra, küresel ölçekte plastik kullanımının azaltılması için de adımlar atılması gerekiyor. Unutmayın, küçük gibi görünen bir alışkanlık, uzun vadede sağlığımızı ciddi şekilde etkileyebilir.