İklim değişikliği Türkiye’de kış fırtınalarını nasıl etkiliyor?

Savrulan çatılar, bir tırın üzerine devrilen yük konteyneri, halatları kopan balıkçı tekneleri, düşen bir elektrik direği ile çok sayıda hasar ve kayıp… Türkiye’nin birçok kesiminde dünden beri hakim olan şiddetli fırtınadan bu görüntüler, iklim krizini görselleştirmek için kullanılan kareleri andırıyor.

Türkiye iki gündür şiddetli fırtınanın etkisi altında. Fırtına, Pazartesi günü itibariyla dört kişinin ölümüne ve 19 kişinin yaralanmasına sebep oldu.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM) açıklamasına göre ülkenin batı kıyılarında etkili olan rüzgarın hızı İstanbul’da saatte 130 km’yi aştı.

MGM, 67 il için sarı ve turuncu kodlu uyarı yapmıştı.

FIRTINANIN TETİKLEYİCİSİ NE?

Türkiye’yi etkisi altına alan şiddetli fırtınanın kaynağı ile ilgili BBC Türkçe’ye konuşan Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş, son bir haftada Kuzey Atlantik ve Kuzey Avrupa’da önemli bir basınç rüzgar deseni değişikliği olduğunu ve görece soğuk hava koşullarına, yer yer yüksek basıncın eşlik ettiğini belirtiyor.

Bu sürede istisnai bir soğuk hava dalgasının etkisi altında olan Kuzey Avrupa’da kış aylarının en soğuk ölçüm rekorları kırılıyor. The Guardian’ın haberine göre, Finlandiya’nın Kevo kentinde 23 Kasım’da -29 derece gözlemlenirken, iki gün sonra sıcaklık -32.2 dereceye düştü. İsveç’in Buresjön kentinde 26 Kasım gecesi sıcaklık -34.7 derece olarak ölçüldü. Bu, Kasım ayı için 2010’dan bu yana ölçülen en düşük hava sıcaklığıydı.

Soğuk hava kütlelerinin İspanya’dan Batı Avrupa kıyıları boyunca Akdeniz’e ve Türkiye’ye taşınması, bir süredir nemli ve ılık hava etkisi altındaki ülkenin özellikle batı kesimlerinde şiddetli rüzgar ve fırtınaları tetikledi.

‘BU TİP FIRTINALARIN AZALMASINI BEKLİYORUZ’

Türkiye’nin dahil olduğu Akdeniz Havzası, iklim değişikliğinin etkilerinin dünya genelinde en yoğun hissedildiği bölgelerden biri.

Bu bölge aynı zamanda kuraklık ve nem gibi birden fazla fiziksel iklim sistemi koşullarının etkisi altında. Akdeniz Havzası için kuraklığın etkisi ve şiddetinde belirgin bir artış var. Ancak yağışlar için aynı çıkarım yapılamıyor.

Türkiye’de iklim değişikliğinin etkisiyle yaz aylarında yeni yüksek sıcaklık rekorları kırılıyor. Ancak kış aylarında buna benzer bir düşüş yaşanmıyor. Hatta iklim değişikliğinin etkisiyle kış fırtınalarının sayısı ve sıklığının azalması bekleniyor.

BBC Türkçe’ye konuşan İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Meteoroloji Mühendisliği Bölümü ve Afet Yönetim Merkezi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, Kuzey Kutbu’ndaki genel ısınma nedeniyle yerkürede ekvator ve kutuplar arasındaki ısı farkının azaldığını ve bunun bir sonucu olarak Türkiye’de kış fırtınalarının eskisi kadar sık gözlemlenmediğini belirtiyor.

“Daha fazla pastırma yazı gözlemleniyor. Yağış rejimleri değişiyor. Kışın kar yağışları azalıyor. Bunun yerine daha çok ilkbaharda, gök gürültülü, sağanak yağış gözlemleniyor” diyor Kadıoğlu.

Prof. Dr. Murat Türkeş ise son dönemlerde hortum oluşumunda artış gözlemlendiğini belirtiyor. Türkeş, tüm bu kaotik görüntülerin, iklim değişikliğine uyum için daha hazırlıklı olmamız gerektiğini hatırlattığını söylüyor ve ekliyor:

“Doğanın kendini savunma, etkiyi düzenleme ve geciktirme özelliklerini yok ettik. Bunu tersine çevirmeliyiz.”