Ege Üniversitesi (EÜ) Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü öğretim üyesi klimatolog Prof. Dr. Ecmel Erlat, Türkiye’de son haftalarda gözlenen aşırı …
Ege Üniversitesi (EÜ) Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü öğretim üyesi klimatolog Prof. Dr. Ecmel Erlat, Türkiye’de son haftalarda gözlenen aşırı sıcak hava koşullarını değerlendirdi.
Türkiye’de küresel iklim değişikliği nedeniyle özelikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren aşırı sıcaklık görülen günlerin arttığını, sıcak hava dalgalarının daha sık, daha uzun ve daha şiddetli yaşandığını vurgulayan Prof. Dr. Erlat, “Türkiye’de her yıl yaz mevsiminde yaşanan sıcak hava dalgalarının sayısı özellikle 1984 yılından sonra belirgin bir şekilde artmış, son 20 yılda en yüksek sayıya ulaşmıştır. Örneğin Türkiye’de 1950-1959 yılları arasındaki 10 yıllık dönemde, yaz mevsimimde ortalama bir kez bile yaşanmayan sıcak hava dalgaları, 2010-2018 döneminde ortalama 4’e yükselmiştir. Bu artık Türkiye’nin her yaz ortalama 4 kez sıcak hava dalgalarına maruz kalması anlamına gelmektedir.” dedi.
4.6 GÜNDEN 11 GÜNE ÇIKTI
Sıcak hava dalgalarının sayısındaki bu artışın Karadeniz, Akdeniz kıyı kuşağında, Ege Bölgesi’nin iç kısımlarında ve İç Anadolu’nun güneyinde daha belirgin olduğunu aktaran Prof. Dr. Erlat, şöyle devam etti:
“Son 70 yılda sıcak hava dalgalarının sayısının en çok arttığı yerler Alanya, Adana ve Mersin’dir. Ülkemizde sıcak hava dalgalarının sayısı kadar yaz mevsiminde sıcak hava dalgalarına maruz kaldığımız gün sayısı da çarpıcı şekilde artmıştır. 1950-1984 yılları arasında ülkemizde sıcak hava dalgalarına maruz kaldığımız gün sayısı ortalama 4,6 gün iken bu rakam 1985-2018 dönemi için 11 güne ulaşmıştır. Sıcak hava dalgalarının süresinde gözlenen bu uzama eğilimi başta insan sağlığı olmak üzere tarımsal üretim üzerindeki olumsuz etkileri arttırmaktadır. Türkiye’de sıcak hava dalgaları nedeniyle gerçekleşen can kayıplarının kayıtları tutulmamakla birlikte dünyadaki örnekleri göstermektedir ki tüm meteorolojik kökenli afetler içinde en fazla can kaybına yol açan doğal afetlerden biri de sıcak hava dalgalarıdır. Örneğin, 2003 yılında Avrupa’da etkili olan sıcak hava dalgası yaklaşık 70 bin kişinin, 2010 yaz mevsiminde Rusya’nın batısında etkili olan sıcak hava dalgası, temmuz ve ağustos aylarında 55 bin kişinin hayatını kaybetmesine neden olmuştur.”
YENİ REKOR
Bunun yanı sıra sadece temmuz-ağustos gibi aylarda görülen sıcak hava dalgalarının artık daha erken tarihlerde başlayıp ve daha geç sona erdiğini dile getiren Erlat, şöyle konuştu:
“Artık mayıs ayında dahi sıcak hava dalgaları oluşabilmektedir. Örneğin 2020 Mayıs ayı, Türkiye’de 62 istasyon ile son 71 yılda en fazla rekor yüksek sıcaklık değerinin kaydedildiği yıldır. 2020 yılında henüz mayıs ayının ortaları olmasına rağmen günlük maksimum sıcaklık değerleri Manisa, Akhisar, Aydın, Nazilli, Marmaris, Fethiye, Dalaman, Manavgat, Adana, Ceylanpınar ve Cizre gibi 19 istasyonda 40 derecenin üzerine çıkmıştır. Örneğin 19 Mayıs 2020 tarihinde Nazilli’de günlük maksimum hava sıcaklığı 43,2 derece, 17 Mayıs 2020’de Dalaman’da 43,2 dereceye ulaşmıştır. Akhisar’da 1969 yılının Mayıs ayında 39,2 derece ile kayıtlara geçen rekor yüksek sıcaklık değeri, 2020’nin Mayıs ayında 42,6 dereceye yükselerek yeni bir rekor kırmıştır.”
Prof. Dr. Ecmel Erlat, Türkiye’nin sıcak hava dalgası özelliklerindeki tüm bu önemli ve hızlı değişimlerin özellikle büyük kentlerde yaşayan insanlar için yaz mevsimini insan konforu sınırları dışına çıkarak çekilmez hale getireceğini ve orman yangını riski yanında tarım ve turizmi olumsuz etkileyeceğini anlattı.
GÜNLÜK YAŞAMIN PARÇASI OLACAK
İnsanların artık bu sıcak havaya alışması gerektiğini aktaran Erlat, sözlerini şöyle tamamladı:
“Tüm bulgular, ülkemizde iklim değişikliği nedeniyle özelikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren aşırı sıcakların arttığını, son 10 yılda yüksek hava sıcaklıklarındaki artma eğiliminin hızlandığını ve bu değişikliklerin Türkiye’nin önümüzdeki yıllarda daha sık ve daha uzun sıcak hava dalgalarına maruz kalacağını göstermektedir. Bizlere gelecekte iklim koşullarının nasıl olacağını gösteren iklim modeli sonuçlarına göre, ülkemizin de içinde yer aldığı Akdeniz Bölgesi’nin küresel ortalamadan çok daha güçlü bir şekilde ısınacağını, 2021–2050 döneminde şiddetli sıcak hava dalgalarının nadir görülen bir hava olayı yerine, yaz mevsiminin normal koşulu haline geleceğini gösteriyor. Geçmişte nadir bir meteorolojik olay olarak görülen aşırı sıcaklar günlük yaşamımızın bir parçası haline gelecek. Sıcakların sağlığımızı, tarımsal üretimimizi, turizmi, su kaynaklarımızı ve de ekonomimizi tehdit eder şekilde olumsuz sonuçlarının olacağı da öngörülüyor.”
