Güçlendirdirilmiş Parlamenter Sistem nasıl olacak?

Sözcü Gazetesi yazarı Saygı Öztürk, bugünkü köşe yazısında CHP, İYİ Parti, DEVA Partisi. Gelecek Partisi, Demokrat Parti, Saadet Partisi’nin sık sık dile getirdiği Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem görüşmelerinin detaylarını kaleme aldı.

Bugüne kadar yapılan görüşmelerde ikisi uzaktan olmak üzere her partiden birer hukukçunun 4 kez bir araya geldiğini ve şu ana kadar tüm partilerin görüş birliğine hakim olduğunu belirten Öztürk, yazısında şu ifadelere yer verdi:

“Muhalefet partisi temsilcilerinden “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi- GPS” sıkça duyuyoruz. Bunu duyuyoruz ama içinde neler olduğunu açıkçası pek bilenimiz yok. CHP, İYİ Parti, DEVA Partisi. Gelecek Partisi, Demokrat Parti, Saadet Partisi, marka haline gelen “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem”in içini doldurmak için çalışıyor.

Toplantılara CHP’den Muharrem Erkek, İYİ Parti’den Bahadır Erdem, DEVA Partisi’nden Mustafa Yeneroğlu, Gelecek Partisi’nden Ayhan Sefer Üstün, Demokrat Parti’den Bülent Şahinalp, Saadet Partisi’nden Bülent Kaya katılıyor.

TOPLANTI PROTOKOLÜ

Belirlenen konular 3 ana başlık altında toplanmış. Girişi dört maddeden oluşuyor.

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in temel esasları başlığı altında; yasama beş ana, 27 alt başlıktan, yürütme dört ana 17 alt başlıktan, yargı yedi ana, 19 alt başlıktan oluşuyor. Demokratik bir sistemin temel esasları başlığı da üç ana dokuz alt başlık olmak üzere toplam 101 maddeden oluşuyor.

Maddeler tek tek ele alınıyor. Örneğin seçim barajının tamamen kaldırılması da gündemde. Siyasi partilerde lider ağırlığına son verilmesi, ön seçimler yapılması gibi toplumun beklediği, özlediği birçok konu enine-boyuna tartışılıyor. Çalışmalar tamamlandıktan sonra liderler bir araya gelecek ve rapora son şeklini verdikten sonra özeti kamuoyuna açıklanacak.

UYUMLU BİR ÇALIŞMA

Belirlenen konularda siyasi partiler arasında görüş birliği var. Örneğin, hepsi ülkedeki yolsuzluklardan yakınıyor, bunun nasıl önlenmesi gerektiği üzerinde duruyor. Yargının durumu yine öncelikler arasında. Hakimler Kurulu ayrı, Savcılar Kurulu ayrı olacak. Seçimlerde siyasetin ağırlığı kaldırılacak.

Taraflar arasında imzalanan protokolün giriş bölümünde şu konular yer alıyor:

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne nasıl gelindi?

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne neden karşı çıkıyoruz?

GPS önerimizle geçmişe dönmeyi reddediyoruz!

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in temel esasları:

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in temel esasları: Yasama. Yasamanın oluşumu.

Seçimler: Meclisin görev süresi. Seçim barajı. Seçim sistemi.

Siyasi partiler hakkında genel tutum (Anayasa 68, 69): Parti içi demokrasinin güçlendirilmesi. Siyasetin finansmanın şeffaflaştırılması. Hazine yardımları.

Yasama çalışmaları: Meclis iç tüzüğü. Yasama bağışıklığı.

Kanun yapım süreçleri: Torba kanun usulü. Kanun Hükmünde Kararname (KHK) yetkisi. Cumhurbaşkanının kanunlara ilişkin veto yetkisi. Halk girişimi ve halk vetosu önerisi. Komisyonların güçlendirilmesi. Kanun yapım süreçlerinde muhalefet hakkı.

TBMM’nin denetim yetkisi: Sözlü soru önergesi. Yazılı soru önergesi. Gensoru. Genel görüşme ve Meclis araştırması. Meclis soruşturması. Kamu kuramlarının Meclis denetimi kapsamına alınması. Komisyonların denetim görevi. Genel denetim. Denetim komisyonları.

Bütçe Hakkı: TBMM’nin görev ve yetkileri. Sayıştay’ın görev ve yetkileri

Yürütme: Cumhurbaşkanı. Seçim Usulü. Görev Süresi ve Adaylık Sayısı. Tarafsızlığı. Sorumluluğu-sorumsuzluğu ve karşı-imza kuralı.

Görev ve yetkileri: Yasamaya ilişkin görevleri. Yürütmeye ilişkin görev ve yetkileri. Yargıya ilişkin görev ve yetkileri.

Bakanlar Kurulu: Başbakanın seçim usulü. Bakanlar Kurulu’nun oluşumu. Bakanlar Kurulu’nun sorumluluğu.

Yönetimde İstikrar: Yapıcı güvensizlik oyu.

Olağanüstü Hal (OHAL) yönetimi: OHAL ilan etme yetkisi. OHAL süreleri.

OHAL Kararnameleri: Kararnamelerin kapsamı. Yargısal denetimi.

Yargı: Hakimlik ve Savcılık mesleği ile yargı sistemine ilişkin öneriler. Hakimler ve Savcılar Kurulu. Yapısı. Üye seçimi. Görev ve yetkileri. Kurul kararlarının yargı denetimi.

Anayasa Mahkemesi: Yapısı-çalışma usulü. Üye seçimi. Görev ve yetkileri. Anayasal denetimin Kapsamı. İptal davası açma yetkisi. Yüce Divan. Anayasa Mahkemesi (AYM) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kararlarının tanınması için atılacak adımlar.

Yüksek Yargı Organları: Danıştay’a üye seçimi. Yargıtay’a üye seçimi.

Yüksek Seçim Kurulu’nun yapısı.

Sayıştay: Yapısı.Üye Seçimi. Görev ve yetkileri. Denetim kapsamı.

Barolar ve Türkiye Barolar Birliği: Anayasal statü. Çoklu baro.

Demokratik bir sistemin temel esasları.

Temel hak ve hürriyetler: İfade, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının güvence altına alınması. Basın özgürlüğü -RTÜK’ün yapısı ve seçim usulü.

Çevresel Haklar ve sürdürülebilirlik

Kamu yönetimi: Kamu yönetiminde esas alınacak İlkeler. Kamuya alım süreçlerinde liyakat ve mülakat usulü. Yolsuzlukla etkin mücadele için atılması gereken adımlar. Yerel yönetimlere ilişkin düzenlemeler. Üniversiteler ve akademik özgürlük Düzenleyici ve denetleyici kurumlar.

Siyasi Etik Kanunu

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem denilince akla yalnız TBMM gelmesin. Ülkemizin hemen her kritik konusu ele alınıyor. Bununla da kalmayacak, liderler toplantılarında kapsamı belki daha da genişletilecek.