Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın, savunma politikaları uzmanı Arda Mevlütoğlu, 25 Ocak’ta ABD …
Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın, savunma politikaları uzmanı Arda Mevlütoğlu, 25 Ocak’ta ABD donanmasına ait “F-35C Şimşek” tipi savaş uçağının Güney Çin Denizi’nde tatbikat yaparken düşmesini, Çin’in uçağın enkazını ulaşmaya çalıştığına dair iddiaları ve düşen uçaktan dolayı ABD-Çin arasında çıkacak olası krizleri AA muhabirine değerlendirdi.
Prof. Dr. Caşın, Carl Vinson ve Abraham Lincoln uçak gemisi filolarının Güney Çin Denizi’nde müşterek tatbikat yaptığı sırada meydana gelen kazanın özellikle bölgeyi kendi kara suları olarak gören Çin ile ABD’yi karşı karşıya getirerek gerilimi tırmandırabileceğini söyledi.
Pasifik’te ABD-Çin istihbarat savaşının başladığını, ABD’nin 110 milyon dolara mal olan yüksek teknoloji donanımlı uçak enkazının Çin’in eline geçmesine izin vermeyeceğini kaydeden Caşın, uçağın enkazına ulaşmasının, uçağa ait çok kritik bilgilerin Çin’in eline geçmesi anlamına geleceğini belirtti.
Sadece Çin’in değil, ABD ile savunma sanayi rekabetinde olan Rusya ve diğer ülkelerin de enkaza ulaşmaya çalışacaklarını kaydeden Caşın, “Çin, enkaza ulaşması durumunda radardan gizlenme, sensörler ve veri işleme donanımları, 5. jenerasyon ileri harp teknolojisine sahip bu uçağın bütün kritik bilgilerine ulaşır, donanımını öğrenir ve kopyalar, aynısını yapar” dedi.
Deniz hukukuna göre denizde bulunan ganimetin bulana ait olduğunu söyleyen Caşın, ABD’nin, bütün mülkiyet hakkı kendisine ait olan uçağın Çin’in eline geçmesine asla izin vermeyeceğini vurguladı.
Caşın, Çin’in enkaza ulaşmaması için ABD’nin uçağın düştüğü bölgeyi kontrol altına alabileceğini hatta hukuken de buna engel olmaya çalışacağını dile getirdi.
Benzer şekilde 2018-2022’de 5 uçağın düştüğünü hatırlatan Caşın, “9 Nisan 2019’da Japonya’ya ait bir F-35 Pasifik Okyanusu’nda, Kasım 2021’de Mısır’dan kalkan İngiltere’ye ait bir F-35 Suriye açıklarında düştü. Diğer üç F-35 ABD içinde kaza yaptı, bunlarla ilgili çok fazla bilgi yok.” dedi.
ABD’nin en stratejik uçakları olan F-35, F-22, C-17 ulaştırma uçağı, savaşın kaderini değiştirecek B-2 ağır bombardıman uçaklarının, Çinliler tarafından bire bir kopyalanarak üretildiğini söyleyen Caşın şunları aktardı:
“Çin, 1 Nisan 2001’de ABD EP-3E istihbarat uçağını Hainan Adası’nda acil inişe zorlandı. Pilotları gözaltına aldı. Uçağın donanım bilgileri kopyalandıktan sonra mürettebat ABD’ye teslim edildi. Dolayısıyla Çin, hem ABD’nin 7 Mayıs 1999’da vurduğu Çin’in Belgrad Büyükelçiliği’nin intikamını aldı hem de uçağını istihbarat bilgilerini ele geçirdi. Çin, ABD’nin bu stratejik silahlarını kopyalayarak deniz kuvvetlerinde olduğu gibi hava kuvvetlerinde de ABD’ye üstünlük sağladı. Bu aslında Çin’in 21. yüzyılda ABD’ye en büyük meydan okuması oldu.”
“ENKAZA ULAŞMAK ABD İLE REKABET İÇİNDE OLAN TÜM ÜLKELER İÇİN ÖNEMLİ”
Savunma politikaları uzmanı Arda Mevlütoğlu da ileri teknolojiye sahip uçak, gemi, denizaltı gibi sistemlerin bu tür kazaları sonunda parçalarının ya da tümünün ele geçirilmeye çalışıldığını ifade ederek buna benzer çok sayıda örnek olduğunu aktardı.
Mevlütoğlu, ABD’nin kritik sistemler, sensörler ve yapısal özellikleri nedeniyle ciddi istihbari bilgilere sahip uçağın enkazına ulaşmak için büyük çaba sarf edeceğine vurgu yaparak, uçağın Çin’in eline geçmemesi için gerekli önlemleri de alacağını aktardı.
Mevlütoğlu, “F-35C çok ileri teknolojiler içerdiği için enkazına bir an önce ulaşmak Çin gibi bir ülke için çok kritik bir olay. Aynı zamanda Rusya veya ABD ile rekabet içinde olan ülkeler için son derece önemli. Dolayısıyla bu ülkelerin enkaza ulaşmak için rekabete girmeleri beklenebilir” diye konuştu.
Benzer olayların daha önce de yaşandığını dile getiren Mevlütoğlu, ABD ordusuna ait ve görünmez özelliğine sahip F-117 uçağının 27 Mart 1999’da eski Yugoslavya’da düzenlenen NATO harekatı sırasında Sırplar tarafından düşürüldüğünü ve Sırpların düşen uçağı Rusya’ya verdiğini anlattı.
Atlantik Okyanusu’nda 1968’de batan Golf II sınıfı bir Sovyet denizaltı enkazının da ABD tarafından Glomar Explorer adlı özel donatılmış bir gemiyle ve çok gizli bir operasyonla 1974’te çıkarıldığını hatırlatan Mevlütoğlu, şunları kaydetti:
“Çin, 1 Nisan 2001’de ABD EP-3E istihbarat uçağını acil inişe zorlamış mürettebatı gözaltına almıştı. Uçağın istihbari bilgilerini kopyaladıktan sonra pilotları serbest bırakmıştı. Diğer bir örnek İran, 2011 Aralık’ta ABD’nin insansız hava aracını kendi topraklarına mecburi inişe zorlamış daha sonra da ele geçirmişti. Araç üzerinde incelemeler yapan İran, daha sonra benzerini kendisi yapmıştı.”
