İktidarın politikaları ile rayından çıkan bütçe, hesapsız ve denetimsiz harcamalarla alt üst oldu. “Ödenek yetersizliğini gidermek veya …
İktidarın politikaları ile rayından çıkan bütçe, hesapsız ve denetimsiz harcamalarla alt üst oldu. “Ödenek yetersizliğini gidermek veya bütçelerde öngörülmeyen hizmetler için” Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayıyla kamu idarelerine aktarma yapabilmek için ayrılan yedek ödenek, ölçüsüzce kullanılıyor. 2021 mali yılı başlarken 9.8 milyar TL ayrılan yedek ödenek, ağustos ayı sonu itibarıyla 83 milyar TL’ye fırladı.
Cumhurbaşkanlığı’nın denetlenemeyen örtülü ödenek kalemi gibi yedek ödenek de ulaştığı büyüklükle bütçe disiplinini ayaklar altına alan bir anlayışın enstrümanı oldu. Sayıştay’ın bütçe disiplinini bozduğu, Meclis iradesi dışında ikinci bütçe oluşturulduğu gerekçeleriyle eleştirdiği yedek ödenek, Erdoğan’ın kontrolüne geçtikten sonra örtülü ödenek gibi rekor düzeylere ulaştı. Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun, “Merkezi yönetim bütçe kanununda belirtilen hizmet ve amaçları gerçekleştirmek, ödenek yetersizliğini gidermek veya bütçelerde öngörülmeyen hizmetler için” Erdoğan’ın onayıyla kamu idarelerine aktarma yapılabilmesine olanak sağlayan hükmü, ölçüsüzce kullanılıyor. AKP iktidarları döneminde bu kalemden mevzuattaki sınırlamaları da aşan ödenek aktarımı genel uygulamaya dönüştü.
BirGün’den Nurcan Gökdemir’in haberine göre, personeli fazla olan Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü gibi kurumların bütçelerinden kesilen ödenekler başta garanti ödemeleri ile KÖİ projelerini finanse etmek amaçlı olmak üzere yedek ödeneğe aktarılıyor. Bu tutar Milli Savunma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı gibi yüksek harcamalar yapan bakanlıkların yanı sıra bazı genel müdürlüklere de aktarılıyor. Her yıl Karayolları Genel Müdürlüğü birçok bakanlığı da geride bırakarak yedek ödenekten aslan payını alıyor. Ödenekleri kesilen kuruluşlar da bütçede personel maaşlarını ödeme konusunda tanınan istisna çerçevesinde rahatlıkla ödenek üstü harcama yapıyor. Cumhurbaşkanlığı kendi bütçesini de bu olanaktan yararlanarak yıl içinde arttırıyor.
ERDOĞAN ETKİSİ
Yedek ödenekte Erdoğan’ın yetki alanı içine alındıktan sonra alışıldık gerçekleşmelerin ötesinde artışlar yaşandı. 2017 yılında 6 milyar dolayında olan başlangıç ödeneğine karşın yılsonunda yapılan aktarma ile yedek ödenek altı kattan fazla artışla 38 milyara çıktı. Yedek ödenek kullanımı 2018’de de artarak sürdü. 2018’de 7.3 milyar lira olarak belirlenen yedek ödenek, yılsonunda sekiz katı artışla 56.6 milyar liraya çıktı. 2018’de aktarılan yedek ödenek önceki yıla göre yüzde 47 oranında arttı. 2019 yılında yedek ödenekler tertibine 3 milyar 353 milyon TL başlangıç ödeneği konuldu. Yılsonunda büyüklük 58 milyar 331 milyon TL’ye ulaştı. 2020’de de 8.7 milyar TL’lik yedek ödenek bir önceki yılın gerçekleşmesine göre yüzde 60’lık artışla 93 milyar 488 milyon TL’ye çıktı.
2021’de ise şimdiden 83 milyar TL’yi aştı.
