Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Türkiye’nin F-35 programı için yaptığı 1.4 milyar dolarlık ödemeyi ABD’den yeni F-16 alımı için kullanmak …
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Türkiye’nin F-35 programı için yaptığı 1.4 milyar dolarlık ödemeyi ABD’den yeni F-16 alımı için kullanmak istediğini açıklaması, gözleri Ankara-Washington hattındaki karmaşık denklemde yapılacak ince hesaplara çevirdi. Türkiye’nin F-35 projesi için harcadığı 1.4 milyar doların sadece uçak alımını değil, program ortaklığı kapsamında yapılan araştırma-geliştirme ve idari masrafları da kapsadığı için bu paranın tamamının F-16 alımına sayılmasının zor olduğuna dikkat çekiliyor. “Zorlu kongre” engelinin aşılması durumunda 6 milyar dolar tutarında olacağı tahmin edilen yeni F-16 alımı için ABD ve Türkiye arasında çetin pazarlıkların yaşanması bekleniyor.
Türkiye’nin yeni F-16 alımı ve envanterdeki F-16’ların modernizasyonu için ABD’ye ilettiği talebin siyasi ve mali boyutu üzerindeki tartışmalar sürüyor. Milli Savunma Bakanlığı üzerinden 30 Eylül’de ABD hükümetine gönderilen resmi talep mektubu, 40 adet Blok 70 serisi F-16 savaş uçağı alımı ile envanterdeki 80 F-16’nın Blok 70 serisine modernizasyonunu kapsıyor. ABD yasaları uyarınca “dış askeri satış” yoluyla yapılacak olan bu satış için talep ilk olarak ABD Savunma Bakanlığı’nca (Pentagon) değerlendiriliyor. Pentagon’daki değerlendirmenin ardından ABD Dışişleri Bakanlığı’nın da talebi uygun görmesi durumunda satış ABD Kongresi’nin onayına sunuluyor. Türkiye’nin yeni F-16 talebinin önündeki en zorlu engel de ABD Kongresi olarak görülüyor.
ÇETİN PAZARLIKLAR
Buna karşın Ankara’da, ABD yönetiminin Türkiye’nin talebi üzerindeki tavrının, satışın gerçekleşip gerçekleşmeyeceği üzerinde belirleyici olacağı değerlendirmeleri yapılıyor.
Türkiye’nin yeni F-16 talebi için ABD’de kongre engelinin aşılması durumda ise satışın mali boyutu üzerinde zorlu pazarlıkların yaşanması bekleniyor. Türkiye, F-35 programı için harcadığı 1.4 milyar dolarlık tutarın tamamını, yeni F-16 alımı için kullanmayı amaçlıyor. Buna karşın Türkiye’nin F-35 programına yatırdığı 1.4 milyar doların sadece uçak alımı için değil, program ortaklığı kapsamında yapılan araştırma-geliştirme ve idari masrafları da kapsadığı için ABD’nin, bu paranın tamamını F-16 alımına saymada zorluk çıkartabileceği belirtiliyor. Türkiye’nin F-35 programına katılım için imzaladığı ve 2008’de TBMM tarafından da onaylanan mutabakat muhtırası, program kapsamında yaşanabilecek sorunların çözümünü katılımcılar arasında görüş alışverişine bağlıyor. Bu nedenle F-35’ler için ödenen para konusu, Türkiye ve ABD arasında yapılacak görüşmeler yoluyla çözülecek.
LOBİ SÜRÜYOR
Öte yandan Türkiye, halihazırda ABD’de Arnold and Porter şirketi üzerinden lobi yürüttüğü F-35 programı için harcadığı parayı F-16 alımı için kullanması durumunda F-35 programına dönüş niyetinden tamamen vazgeçtiğini de resmileştirmiş olacak. Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, Türkiye’nin F-35 lobisiyle ilgili mart ayında, “Biz illa F-35 programına geri dönelim modunda değiliz. Ortada bir haksızlık var. Onun giderilmesini bekliyoruz” açıklamasını yapmıştı.
ABD, Rusya’dan alınan S-400’ler nedeniyle Türkiye’yi F-35 programından çıkarmasının ardından savunma bütçe yasasına konulan bir maddeyle Türkiye’nin F-35 programına dönüşünü S-400’lerden vazgeçmesi şartına bağlamış, ayrıca Türkiye için üretilen 6 adet F-35 de ABD Hava Kuvvetleri envanterine alınmıştı.
‘TEKLİF ABD’DEN GELDİ’
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin F-16 alımı talebinin, ABD’nin Türkiye’ye bu yöndeki teklifi üzerine yapıldığını, F-35 programında yapılan 1.4 milyar dolarlık ödemeyi F-16 alımı için kullanmayı amaçladıklarını belirtti. Erdoğan Angola’ya hareketinden önce dün İstanbul Atatürk Havalimanı’nda düzenlediği basın toplantısında Türk Hava Kuvvetleri’nin savaş uçağı filosunu modern duruma getirmek için çalışmaları sürdürdüklerini kaydederek şöyle konuştu:
“Bunlarla ilgili elimizdeki F-16’ların modernizasyonundan tutunuz da yeni ilave F-16’lar almak suretiyle filomuzu daha da geliştirelim gayreti içerisindeyiz. Ve F-35 programı kapsamında bu verilen paranın da adeta bir ödemesini geriye almamız gerekiyor. Görüşmelerimizde bu konuyu bizler dile getiriyoruz. Sorunun çözümü için de diyaloğu önemsiyoruz. Şu an itibarıyla da bu görüşmeler devam ediyor. Netice itibarıyla ortada yapılmış bir ödeme var. Bu ödemenin de şu anda geri iadesi çalışmalarını arkadaşlarımız devam ettiriyor.”
