Türkiye İran’ın ihtiyacın en fazla arttığı dönemde gaz sevkiyatını durdurmasının şokunu yaşıyor. Doğalgazdan sonra elektrik kesintilerinin …
Türkiye İran’ın ihtiyacın en fazla arttığı dönemde gaz sevkiyatını durdurmasının şokunu yaşıyor. Doğalgazdan sonra elektrik kesintilerinin gündeme gelmesi ülkeyi 20 yıldır yöneten iktidarın, elektrik üretimi ve doğalgaz tüketimi konusunda stratejik planlama yapmadığını ortaya çıkardı.
Sanayici ve ihracatçıdan sesler yükselince Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ile Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank önceki akşam sanayici ve ihracatçılarla online bir toplantı yaptı. Üç saat süren online toplantıda yoğun yakınmaların iletildi. İş insanları “kesintilerin iflaslara yol açabileceği” uyarısında bulunurken, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ise “Ne kadar gaz stokumuz var?” sorusuna yanıt vermedi.
Cumhuriyet’in ulaştığı toplantı tutanaklarına göre Bakan Fatih Dönmez, kesintinin nedenini kuraklığa bağladı. Dönmez, bakanlık yetkililerinin arızayı yerinde incelediğini kaydederek, soğukların bastırması nedeniyle 73 ilde gaz tüketiminin rekor düzeye yükseldiğini söyledi. Sanayiciler ise tepkilerini şu sözlerle dile getirdi:
BABAYİĞİTLİĞİ AŞIYOR
TOBB Başkan Yardımcısı Ayhan Zeytinoğlu: Sıcak üretim yapan sanayicilerimizin üretimi durdurması imkânsız. İhracatı ivme kazanmış firmalarımızda sıkıntı konusu. Siparişlerini yetiştiremezlerse ciddi sıkıntı yaşarlar. Biz yüzde 10 elektrikle hiçbir şey yapamayız, bu yüzde 90 kapanmadır.
İSO Başkanı Erdal Bahçıvan: Biz, babayiğitler olarak bugüne kadar pek çok zorluğu göğüsledik. Ancak bu bizim babayiğitliğimizi aşıyor. Zamları ve artan maliyetleri “Kol kırılır yen içinde kalır” diyerek, üstlendik. Ancak bu ciddi enerji krizini tamamen sanayicilerin üstlenmesi adalet terazisine uymuyor.
TOBB Seramik Sektörü Meclis Başkanı Zeynep Bodur: Sektörel önceliklendirmede ihracat payları da dikkate alınmalı. Aksi halde cezai şartlarla karşı karşıya kalacağız. Gece yarısı son dakikada gelen bildirimler bizi zor durumda bırakıyor.
TİM Başkanı İsmail Gülle: Şu anda çok sipariş olduğu için ihracatçıların taahhütleri ve sorumlulukları var. Çin’de böyle kesintileri duyup, kendimizi şanslı saymıştık ama şimdi bizim de başımıza geldi. İlk defa bu kadar sipariş ve iş yoğunluğunda enerji krizi yakaladı. Umarım bir haftada atlatırız.
OSBÜK Başkanı Memiş Kütükçü: Bu kesinti bir hafta sonra bitecek mi sorusu çok geliyor.
Kimya Sanayi Meclis Başkanı Timur Erk: Bizim 24 saat çalışması gereken sistemlerimiz var. Bunlarda kesintiye gidilemez. Şu anda bile yüzde 35-40 üretim kaybı öngörülüyor. Sanayicilerimiz taahhütlerini yerine getiremezse cezai yaptırımlarla karşılaşabilirler.
‘ÜÇ GÜNÜ SANAYİCİ İSTEDİ’
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez: İran’dan gazın kesilmesi, üretimi neredeyse yarı yarıya etkiledi. 1-1,5 yıldır çok kurak geçiriyoruz. Barajlar son 27 yılın en düşük düzeyinde. Gaz stoku ne kadar var” diye soruldu. Bir ülkenin gaz stokunun tamamen tüketmesi tabii ki mümkün değildir. Biz ilk başta 10 günlük süreçte yüzde 40’lık kesinti ile atlatabiliriz demiştik. Sanayicilerimiz yarım kapasite çalışmak yerine birkaç gün tam kapanma ve sonrasında tam kapasite çalışma önerisinde bulundu. Biz de buna göre, planlamamızı yaptık. Bu süreci en kısa şekilde atlatmaya çalışacağız.
Gelecek belirsiz
Adana Sanayi Odası Başkanı Zeki Kıvanç: Enerji üretimiyle ilgili geleceğe yönelik yatırımların olmadığını görüyoruz. Hadi şimdi bu krizi atlattık, peki İran her gazı kestiğinde biz gazsız, elektriksiz mi kalacağız?
TOBB Hazır Giyim Meclis Başkanı Şeref Fayat: Pandemi sebebiyle pozitif ayrışan Türk sanayisi şimdi ciddi bir krizle karşı karşıya kaldı. Türkiye’nin kaç günlük gaz stoku var, Bakanımıza özellikle soruyorum.
TOBB İçecek Meclis Başkanı Ozan Diren: Sütü ve meyveyi saklama şansımız yok. Bunların enerji tüketimi çok yüksek değil ama marjinal faydası çok yüksek. Bir milyona yakın çiftçinin ürünü bu krizden etkilenir.
ASO Nurettin Özdebir: Bu yükün sadece sanayicilere değil, konutlara da yansıtılması görüşüne katılıyorum. Sanayicilerin ciddi üretim hedefleri veriliyor.
TOBB Tekstil Sanayi Adına Adil Konukoğlu: Türkiye’nin en fazla ihracatını yapan sektör tekstil olduğu için bizi derinden etkiliyor. Bu kadar doğalgaz talebi sürdürülebilir olmadığı için milli doğalgaz üretiminin mutlaka artırılması gerekiyor. Evlerden kesemezsiniz ama AVM’lerden kesebilirsiniz.
TOBB İlaç Meclis Başkanı Nezih Barut: 3 vardiya çalışmamıza rağmen ilaç yetiştiremiyoruz. İlaç sanayine mutlaka muafiyet tanınmalı.
Doğalgaz ve elektrik kesintisine ilişkin 23 Ocak 2022 tarihinde Enerji Bakanı Dönmez ve Teknoloji Bakanı Varank’ın da katıldığı toplantı tutanaklarının tam metni:
Sanayi Bakanı Mustafa Varank: Geçen yıl pandemi mücadelesiyle geçerken, bugün de hiç beklenmedik şekilde gaz kesintisiyle mücadele ediyoruz. Daha önce yaşanmamış bir durum olduğundan, biz de yeni deneyimliyoruz. Her ne kadar kısa süreli olsa da, aniden kesildiği için sıkıtılar getiriyor. Bu sıkıntıları hep beraber atlatmaya çalışacağız. Bunu bir pandemi gibi bir vaka olarak kabul etmek zorundayız. Ne kadar müdahale etsek de üretimde kesintiler yaşanacaktır. Özellikle, hammadde yoğun sektörlerde telafisi zor üretim sıkıntılarının engellenmesi için bu toplantıyı düzenledik. Bu yüzden özellikle fabrika bazında değil, bu süreci nasıl atlatılacağına dair sektörel çözüm önerileri rica ediyorum. Elbette bu soğuk günlerde sanayicinin elektriği kesmemeyi isterdik ama vatandaşın ev elektriğini kesemeyeceğimiz için fedakarlığı sanayicilere yüklemek zorunda kaldık.
Enerji Bakanı Fatih Dönmez: Bakanlık olarak arz güvenliği en çok önem verdiğimiz konu… Son yıllarda bu güvenliği sağlamak için altyapımızı geliştirdik. Elektrik üretiminde 100bin megawatt üretim gücümüz var ve üretimi 60bin megawatt’a kadar yapabiliyoruz. İran’dan gazın kesilmesi, üretimi nerdeyse yarı yarıya etkiledi. Şehirlerin gazını kesme imkanı olmadığı için, sanayi üzerinden bunu yönetmeye çalışıyoruz. Diğer taraftan, 1-1,5 yıldır çok kurak geçiriyoruz. Barajlar son 27 yılın en düşük düzeyinde ve bu bize geçen yıl ciddi elektrik kaybı getirdiği için doğalgaz tüketimini de artırdı. Bu zorluklara rağmen, vatandaşları elektriksiz bırakmamak için elektrik tedarikçileriyle sıkı bir çalışma yaptık. Şu anda İran hariç tüm doğalgaz tedarik noktaları tam kapasite çalışıyor. Diğer taraftan yurt içi tüm doğalgaz tedarik firmalarının kapasitelerini de artırdık. Yurtiçinde milli enerji kapasitemize artırmak için yurt genelinde çok sayıda projeye imza attık. Tüm bu projeler, sanayicilerimiz için son 3-4 yıldır kesinti yapılmamasını sağladı. Geçmiş yıllarda yine zorlu, sanayiciler için kesinti yapılan yıllar olmuştu.
İran konusunda kamuoyunda çok bilgi kirliliği var. Botaş’ın İran’a borcu olduğu ve İran’ın gazı iletmesine rağmen Türkiye’nin teknik sebepler sebebiyle gazı alamadığı gibi iddialar kesinlikle gerçek dışıdır. Bunların hepsi elimizde raporla mevcut. İran geçen hafta iletim hatlarında kaçak olduğunu ve düzeltmek için 10 güne ihtiyaç olduğunu bildirdiler. Bizim ekiplerimizde kaçağın olduğu yere gidip, gerçek olduğunu teyit ettiler. Biz, İran’a en azından durumu şimdilik idare edilmesini ve büyük tamiratın kış ayları bitince yapılmasını istedik ama İran bunun mümkün olmadığını söyledi.
Şu anda Türkiye’nin büyük kesmi kar altında, bu yüzden 81 ilin 73’ünde doğalgaz kullanımı rekor düzeyde…Normalde soğuk hava dalgası ülkemizde gecikmlei yayılırdı ama şu an çok hızlı yayıldığı için doğalgaz talebi ülke genelinde çok fazla.
Gelinen noktada hem Sanayi Bakanlığı, hem TOBB, hem de OSB ve OSBÜK’le bu süreci nasıl atlatacağımızın çalışması yapıldı.
Aslında bunu 10 günde atlatabileceğimizi düşündük. 10 gün düşük kapasiteyle çalışılacağına, 2-3 gün tam kapanma yapıp, sonra tam kapasiteye dönülsün önerisi geldi. Biz de tamam dedik. Ancak, burada bazı sanayiciler çok daha zorlanabilir ve kritik durumdalar. Özellikle, üretimde kritik prosesi olanlar yani, üretimde belirli bir ısı gerekli olanlar çok önemli. Her OSB’den, bu kritik prosesleri olan firmaları tek tek tespit etmesini istedik. Onlar da tespitlerini yaptılar. Bu firmalarda üretim devam edecek.
Kesinti yapılacak firmalar için ise ikili bir grup ayrımına gittik. OSB’lerde Pazartesi, Salı, Çarşamba bir grup, Çarşamba, Perşembe, Cuma bir grup kesinti olacak.
Bir diğer mevzu, İran da şu anda ciddi bir soğuk hava dalgasıyla karşı karşıya ve kendi iç doğalgaz talebi artıyor. Bunu, İran resmi olarak ifade etmese de, biz durumun farkındayız. Tabii ki, bu durum İran’ın bize doğalgazı azaltması için gerekçe değil. Çünkü İran’la aramızda iletimle ilgili kontrat var. Bu kontrata uyulması gerekiyor.
TOBB Başkan yardımcısı Ayhan Zeytinoğlu: Oldukça zorlu bir dönem geçiriyoruz. Özellikle sıcak üretim yapan, ocak yakan sanayicilerimizin üretimi durdurması imkansız. Diğer taraftan, ihracatı ivme kazanmış firmalarımız da diğer sıkıntı konusu. Siparişlerini yetiştiremezlerse ciddi sıkıntı yaşarlar.
Sn. Bakanım biz yüzde 10 elektrikle hiç bir şey yapamayız, bu yüzde 90 kapanma anlamına gelir. O yüzden öncelikli sektörlerin belirlenmesi çok önemli.
İSO Başkanı Erdal Bahçıvan: Üretim hayatımızın son yıllardaki en ciddi sıkıntısı olan bu sorunu, işbirliği ve istişare içinde aşmamız gerekiyor. Sn. Bakanın, bu konudaki tüm fedakarlığı sanayicilerin üstlenmesi konusunda farklı bir görüş diler getireceğim. Evet, biz sanayiciler olarak çok güçlüyüz ve babayiğitler olarak bugüne kadar pek çok zorluğu göğüsledik. Ancak, artık bu bizim babayiğitliğimiz bile aşıyor. Bugüne kadar, zamları ve artan maliyetleri adeta kol kırılır yen içinde kalır diyerek biz sanayiciler olarak üstlendik. Ancak, bu ciddi enerji krizini tamamen biz sanayicilerin üstlenmesi adalet terazisine uymuyor. O yüzden, diğer kesimlerde de kesinti yapılması gerektiğini düşünüyorum.
Süt ve diğer ısı gerektiren sektörler tabii ki öncelikli sektörler… Ama ben bu enerji krizinde sektörel ayrımı çok doğru bulmuyorum. Pandemide de öncelikli sektörler belirlenmiş ve tüm sektörler adeta kavgaya tutuşmuştu. O yüzden ben İSO Başkanı olarak sadece süt sektörünü savunursam ve öncelik tanıyın dersem, diğer tüm sektörlere haksızlık etmiş olurum.
Pandemi sürecinde çok ders kazanıp, çok daha güçlendik ve dünya liginde çok daha güçlü bir sanayici profili sergilemeye başlamıştık. Ama bu enerji krizi, bu itibarı tamamen yok edebilir.
TİM Başkanı İsmail GÜLLE: Şu anda çok sipariş olduğu için İhracatçıların taahhütleri ve sorumlulukları var. Daha önce Çin’de böyle kesintileri duyup, kendimizi şanslı saymıştık ama şimdi bizim de başımıza geldi. Geçmiş yıllarda da böyle kesintiler yaşadık, ilk defa başımıza gelmiyor ama ilk defa bu kadar sipariş ve iş yoğunluğunda bizi bu enerji krizi yakaladı. Tüketimi az olan firmaların da elektriğinin kesildiği yönünde duyum oluyoruz. En azından onlar da kesinti yapılmazsa iyi olur. Umarım 1 haftada bu süreci atlatırız.
Memiş KÜTÜKÇÜ: Bu kesinti 1 hafta sonra bitecek mi sorusu çok geliyor. Ayrıca kademeli doğalgaz kullananlar kesinti yüzünden zor duruma düştü. O konuda çözüm olabilir mi?
Enerji Bakanı Fatih Dönmez: İhracat firmalarının sorumluluklarının farkındayız ama ihracatçı olmayanlarınkini keselim, diğerleri kalsın diyemiyoruz. Bir hafta %40’lık kapasiteyle gideceğimize, 2-3 tam kapanmaya gidip, sonra tekrar tam üretime geçelim talebi OSB’lerden geldiği için bu uygulamayı ele aldık. Burada bir yük alınıyorsa hep beraber eşit şekilde almamız gerekiyor. Başta kesintiyi 2 gün planlamıştık. Ama, bazı firmaların üretimi ısıya dayalı olduğu için bunu 3 güne yaymak zorunda kaldık. İhracattaki ivmenin kaybedilmesi bizim de kabul edebileceğimiz bir durum değil. Ama bunu birkaç hafta içinde telafi edeceğimize inanıyorum. Küçük sanayicilerin kesinti yapılmaması konusunu da TEİAŞ ile görüştük. Tüketimi 1600 kkw altında olanlara kısıntıya gitmeyeceğiz. Ama bunun üstünde kalanlarda kesintiye gitmek zorundayız.
Sorunun 10 gün sonra bitip bitmeyeceği hususunda da elimizde İran’dan gelen yazı var. O yazıda kesintinin 31 Ocak’a kadar süreceği yazıyor. Bizim hedefimiz 31 Ocak’tan önce bu tamir tamamlanıp çözülmesi ve bunu İran’a bildirdik.
Doğalgaz’da kademeli kullananların dezavantaja düşmesi konusunu BOTAŞ’la görüştük. Kademeli yerine tek tarife doğalgaz olur mu diye bize de talepler geldi. Aslında, kademeli kullanımdaki amaç, üretimdeki spottan gelen ekstra maliyeti herkese yansıtmamak ve çok kullanım yapanlara daha fazla yansıtmaktı. Aksi halde hem adaletsiz oluyor, hem de arz dengesi bozuluyor.
Büyük tüketiciler bize her yıl tüketim taleplerini iletiyor. İlk defa bu yıl, Eylül’de bu tüketim talepleri fazlasıyla doldu. Yani her zamankinden fazla tüketim talebi vardı. Sanayide üretim hamlesi de bu talebin artmasında etkili oldu.
Sanayi Bakanı Mustafa Varank: Erdal Bey, biz de sektör ayrımı yapmaya çalışmıyoruz zaten. Sadece üretim kesintisi sebebiyle çok ciddi zarar görecek firmaları öncelikli ele almak zorundayız. Aksi halde, telafisi milyonlarca dolar alır. İkinci husus, sanayicilerin fazla fedakarlık yaptığını asla kabul edemeyiz. Biz 1 liraya aldığımız doğalgazı ya da elektriği asla sanayiciye 1,5 liraya satmıyoruz. Maliyetlerin üzerinde sanayiclerin üzerine yük binmesine ben bile şahsen asla izin vermem. O yüzden bu eleştiriyi kabul etmiyorum. Fedakarlıksa, herkes fedakarlık yapıyor.
Kimya Sanayi Meclis Başkanı Timur Erk: Kimya sanayinin 24 saat çalışması gerekiyor. Bizim 24 saat çalışması gereken sistemlerimiz var. Bunlarda kesintiye gidilemez. Şu anda bile %35-%40 üretim kaybı öngörülüyor. Bu kesintiler sebebiyle, sanayicilerimiz taahhütlerini yerine getiremezse cezai yaptırımlarla karşılaşabilirler. Ben sanayicilerimiz için bu süreç atlatmalarına yönelik ÖTV sıfırlamasına gidilmesini öneriyorum. Hem teçhizat, hem de hammadde kaybı ciddi sıkıntı yaratır.
Eskişehir OSB Başkanı Nadir Küpeli: 1600 kww altı tüketimi olan sanayicilere kesinti yapılmayacağı yönünde bize bilgi gelmedi. Bu bilginin teyit edilmesi gerekiyor. Bu zorlu süreçte, daha iyi bilgi akışı sağlanırsa, sorunların engellenmesi daha iyi olur.
Adana Sanayi Odası Başkanı Zeki Kıvanç: Enerji üretimiyle ilgili geleceğe yönelik yatırımların olmadığını görüyoruz. Hadi şimdi bu krizi atlattık, peki İran her gazı kestiğinde biz gazsız, elektriksiz mi kalacağız? Bir taraftan sanayiciler, bir taraftan ihracatçılar bağırıyorlar. O yüzden, güneş enerjisinden elektrik üretimine yönelik projelerin bir an önce uygulamaya konması gerekiyor.
TOBB İçecek Meclis Başkanı Ozan Diren: Ben içecek ve gıda adına yorum yapacağım. Özellikle süt ve meyve üretimi bizim için öncelikli.. Çünkü sütü ve meyveyi saklama şansımız yok. Bunların enerji tüketimi çok yüksek değil ama marjinal faydası çok yüksek. 1 milyona yakın çiftçinin ürünü bu krizden etkilenir. Bizim gıda ve içecek üretimi haftalık üretimi yapılır. O yüzden, 1 haftalık kayıp ciddi sıkıntı yaratır. O yüzden süt ve meyve konusundaki firmalara istisna tanınması gerekiyor. Ayrıca bu sürecin uzaması ihtimaline karşın önlem almamız gerekiyor.
Murat Kolbaşı: Biz de çok önemli cam, porselen firmaları var. Bu cam, personel firmalarının ısıya ihtiyacı olduğu için mutlaka ayrıştımaları gerekiyor.
Alüminyum Sektörü adına Haluk Kayabaşı: Bizim sektörümüz her yıl %10 büyüyor. Sektörümüzde ısıl işlemler ve ergitme çok önemli olduğu için 365 gün 24 saat çalışıyoruz. Bizim firmalarımızda kesinti olursa, metal soğuduğu için aylarca süren bir temizlik ve reset işlemi gerektirir. Bu çok ciddi mali kayıplarla birlikte, bazı firmaların iflasına bile sebep olur. Yani, alüminyum sektöründe 3 günlük kesinti aylarca süren bir kayba sebep olur. Bize istisna tanınmalı..
Enerji Bakanı Fatih Dönmez: Kritik prosesi olan firmalar için kesinlikle yardımcı olacağız. Özellikle ısı kaybı yaşanmaması bizim öncelikli hedefimiz. Firmalar LNG takviyesi konusunda bir aksaklık görünmüyor.
1600 kww altı tüketimi olan firmalar konusunda, ben OSB’leri kastetmemiştim. OSB’lerdeki kriterimiz kritik prosesi olanlar içindir.
Meyve ve süt üretimde de süreci enerji iştirakçileriyle görüştüğümüzü tekrar belirtmek isterim.
Motorin ve lpg imkanı olan firmalar, o yakıta geçerlerse bizi de rahatlatmış olurlar.
Adana sanayi odası başkanımızın geleceğe yönelik enerji üretimi projeleriyle ilgili görüşüne yönelik de çalışmalarımızın kesintisiz devam ettiğini belirtmek isterim. İsteyen osb’lerin kendi ges ve res’lerini kurmalarının önünü açtık. Ayrıca gelecekte nükleer enerji santrallerimizde devreye girecek. Bunların hepsi geleceğe yönelik yatırımlarımızdır.
Sanayi Bakanı Mustafa Varank: 2023 yılından itibaren Karadeniz gazını ülkeye getirmeye başlayacağız. Bizi çok rahatlatacak. Güneş paneli yatırımlarının da artması için en az bölgesel teşvikle destekleyeceğiz. Güneş panellerine ciddi teşvik geliyor. OSB’lerin kendi ges ve res’lerini kurmaları da ciddi avantaj sağlayacak. OSB’lerin bu yatırımlara başlamaları lazım.
EBSO Başkanı Ender Yorgancılar: Biz bugüne kadar hep elektrik ve doğalgaz dağıtıcı firmalarından gelen bilgilerle gelişmelerden haberdar oluyorduk. Özellikle cam, porselen, seramik, alüminyum sektörlerinde enerjinin kesilmemesi çok önemli. Ama biz sanayicileri çok zorluyor. O yüzden ben de, konutlarda kademeli kesinti yapılması gerektiğini düşünüyorum.
Özellikle süreyle ilgili spekülasyonlar ve uzama ihtimali bizi çok düşündürüyor.
Ankara Sanayi Odası Başkanı Nurettin Özdebir: Bu yükün sadece sanayicilere değil, konutlara da yansıtılması görüşüne katılıyorum. Sanayicilerin ciddi üretim hedefleri var ve bu hedeflerden sapamayız. Sanayicilerde ve konutlarda kademeli kesinti, bu süreci daha sağlıklı atlatmamızı sağlayacaktır.
Taysat Başkanı Albert Saydam: Taşıt sanayicileri adına kısa vadeli sorunlara değineceğim. Bakan iki grup günlerden bahsetti. Bu gün gruplaması, otomotiv sanayicilerine uygun değil. Bize özel olarak, iki farklı gün grubunda değil, aynı zamanda kesinti yapılmasını talep ediyoruz. Bu bizim elimizde olmayan bir sorun ama ihracat taahhütlerini bekleyen yurtdışı firmalar maalesef bizi anlamıyorlar. Bu konuda ulusal bir resmi açıklama yapmak mümkün müdür?
TİSK Genel sekreteri Akansel Koç: Üyelerimizin %70’i üretimde duruş aşamasında… Bizim için de gün gruplaması yerine aynı gün kesinti olması daha iyi görünüyor. İlaç firmalarımızın %50’si osb’lerde yar alıyor. Bu süreç, ilaç tefariğinde de ciddi sıkıntılar yaratacaktır.
Uğur Uysal: Gıda firmalarında olduğu gibi ihracat amaçlı imalat yapan firmalara da öncelik tanıması gerekiyor. Günlük 1 milyar dolar ihracat hedefi var. 3 gün durmak, 3 milyar dolar kayıp demektir. Bu süreç uzarsa, çalışanları ücretsiz izne göndermek bile zorunda kalabiliriz.
TOBB Çimento Sektörü adına Fatih Yücelik: Çimento üretiminde de ısı ve elektrik çok önemli. O yüzden bu kriz bizi de derinden etkiliyor. Alternatif enerji üretimi için bizim sektöre de teşvik verilmesi gerekiyor ki ileride benzer kesintiler de aynı sıkıntıları yaşamayalım. Özellikle ges’ler konusunda yardımlarınızı istiyoruz.
TOBB Tekstil Sanayi adına Adil Konukoğlu: Türkiye’nin en fazla ihracatını yapan sektör tekstil olduğu için bizi derinden etkiliyor. Eskiden üretimde kömür kullanıyorduk ama şimdi doğalgaz kullandığımız için sorunlar arttı. Bu kadar doğalgaz talebi sürdürülebilir olmadığı için milli doğalgaz üretiminin mutlaka artırılması gerekiyor. Sadece sanayicilere kesinti yapılmasını ben de haksız buluyorum. Evlerden kesemezsiniz ama avm’lerden kesebilirsiniz diye düşünüyorum.
Afyon OSB Başkanı Bekir Yeşilay: Bizim OSB’mizde kombine tesisleri var ve yoğun biçimde soğuk hava depoları var. Burada kesinti yapılması ciddi sıkıntı yaratır. Soğuk hava depoları konusunda desteğe ihtiyacımız var.
Enerji Bakanı Fatih Dönmez: Şu andaki öncelikli planımız sanayiciler üzerinden. Bu soğuk havada konutlarda kesintiye gidemeyiz.
Bitişik araziye ges kurma şartı kaldırıldı. Yani aynı dağıtım bölgesinde kalmak şartıyla daha uzak bir bölgeye de ges kurabilirsiniz.
Yeşil mutabakatla doğalgaz talebinin ve kullanımının arttığı doğru. Belki acil durumlar için firmalarımıza lpg deposu kurulabilir.
Gıda tesislerinin soğuk hava tesislerini de gündeme alabiliriz. Bu kapsamda kaç firma varsa, bize bilgisini iletin.
Teknoloji Bakanı Mustafa Varank: Mücbir sebep hakkında resmi yazıyı biz yazalım. Özellikle, yurtdışına tedarikçi firmalarımıza bu yazıyı göndeririz.
Osb’ler fabrika çatılarına ges kurabilirler. Bu konuda da bir sııntı yok. Mevzuatta sıkıntı varsa, değiştirebiliriz. Ges ve res’leri geliştirmek için her türlü desteği vermeye hazırız. OSB’ler yazıyla bu kesintilerin haber verilmesi isteğini de enerji bakanına iletiyorum. Yazıyla iletilmesi daha iyi olur.
Sakarya 3. OSB adına İsmet Altınışık: İstisna kapsamına alınan sektörlerin arasına OSB’lerde arıtma tesislerinin alınması gerekiyor. Bir de yem fabrikalarında da kesinti yapılamaz.
TOBB Seramik Sektörü Meclis Başkanı Hatice Zeynep Bodur: Bizim sektörün doğalgaza bağımlı olduğu zaten dile getirildi. Kritik prosesde olduğumuzu tekrar vurgulamak isterim. Yüksek ısı gerektiren, fırınlı üretimlerinde kısa süreliğine bile durdurulması mümkün değil. Üretim kesilmekle kalmıyor, fırınlarda hasar da oluşuyor.
Hep söylendi ama sektörel önceliklendirmede ihracat payları da dikkate alınmalı. Aksi halde cezai şartlarla karşı karşıya kalacağız.
Mevcut durumla ilgili, her gün bilgi akışı sağlanan bir platform sağlanırsa, çok daha sağlıklı olur. Gece yarısı son dakikada gelen bildirimler bizi zor durumda bırakıyor.
Hizmet sektörünün ve çok da az alsa konutlarda da kesintiye gidilmesini biz de talep ediyoruz.
Çimento Sanayicileri adına Erdem Çenesiz: Bizim sektörümüz için durmak ve kalkmak çok çok zor… Kısa bir kesinti uzun bir kayba sebep oluyor. Üretimi kesilse de tamamen durduramayız. O yüzden elektrikte yüzde 90 kesinti ciddi sıkıntı yaratır. Bunun yerine doğalgaz ve elektrik eşit oranlarda kesilebilir.
TOBB İlaç meclis başkanı Nezih Barut: Pandemi süreci ilaç sanayinin önemi ortaya koydu. 3 vardiya çalışmamıza rağmen ilaç yetiştiremiyoruz. İlaç sanayine mutlaka muafiyet tanınması gerekiyor.
TOBB Orman ürünleri meclis başkanı Haluk Yıldız: Bizim her türlü olasılığa karşı acil durum planına ihtiyacımız var. Her seferinde olay başımıza gelince deneyimlememiz, sıkıntıları artırıyor. Acil eylem durum planları bu sıkıntıları engeller. Ges konusunda çok bürokrasi var. Bu bürokrasinin esnetilmesi gerekiyor. Biz fabrikalarımıza 5 yıldır uğraşmamıza rağmen ges kuramıyoruz. Bu noktada yaşanan sıkıntıların aşılması gerekiyor.
TOBB Hazır giyim meclis başkanı Şeref Fayat: Pandemi sebebiyle pozitif ayrışan Türk sanayisi şimdi ciddi bir krizle karşı karşıya kaldı. Türkiye’nin kaç günlük gaz stoğu var, Bakanımıza özellikle soruyorum.
TOBB CAM Meclisi adına Başar Tırpancı: Türkiye’de çalışan 40’ın üzerinde fırın var. Ve değerleri milyonlarca dolar düzeyinde… Fırınlarda üretim kesintisi yapılmamasını tekrar vurgulamak isterim.
Çelik ve metal sektörleri adına Veysel Yayan: Bizim sektörlerimiz Ağustos ayından beri 3. kez kesintiyle karı karşıyalar. O yüzden sektörümü 3 misli fazla etkileniyor. Bakan 3 gün tamamen durması talebinin geldiğini söyledi ama bizim sektörümüzde 5 gün kademeli kesinti daha iyi… Kesintinin sadece sanayiciye yapılmaması fikrine ben de katılıyorum.
İsmet Altunışık: Gıda ve yem sektörünün, yem fabrikalarının durması mümkün değil. Yem fabrikalarının mutlaka istisna kapsamına alınması gerekiyor.
Enerji Bakanı Fatih Dönmez:Gaz stoğu ne kadar var diye soruldu. Bir ülkenin gaz stoğunu tamamen tüketmesi tabii ki mümkün değildir. Depolardan %20 kullanıyoruz. Tuz gölü ve Silivre’deki depolamayı artırma çalışmalarımız devam ediyor.
İstisna taleplerini dikkate alacağız. Ges’lerin kapasitesinin artırılması konusunda çok sayıda eylemi zaten uygulamaya koyduk.
Teknoloji Bakanı Mustafa Varank: Pandemi döneminde kurduğumuz bir acil durum grubu var. Burdaki katılımcıları oraya dahil edebiliriz ya da bu krize özel bir iletişim grubu kurabiliriz. Bizim bakan yardımcısı arkadaşlar bu süreci yönetsin.
Kayseri OSB Başkanı Yunus İmamoğlu: Kayseri OSB çok büyük ve çok sektör içeriyor. Abone sayısı çok olduğu için ciddi sıkıntılar yaşanabilir.
Kağıt sanayicileri adına Erdal Sükan: Kağıt ve ambalaj sektöründe tedariğin ve ihracatın aksamaması gerekiyor. Fabrikalarımız 24 saat çalışıyor. Durmaları halinde 2 güne bağlı telafi süreci oluyor. Bu duruş, zincirleme diğer sektörlere de yansıyor.
Anadolu OSB Başkanı Hüseyin Kutsi Tuncer: Bizi OSB’mizde 120 yatırımcı var ve ciddi bir doğalgaz tüketimleri var. Aralık ayında firmalarımız 2 kat, bu ay 3-4 kat fazla doğalgaz faturası ödüyor. Bu sıkıntının çözülmesi gerekiyor. Bu kadar fazla ödemek, üretimi de aksatıyor.
Ankara Tic. Odası Başkanı Gürsel Baran: Ses problemi sebebiyle konuşma yapamadı.
Aydın Mıstaçoğlu: Enerji maliyet artışlarını bazı firmalar ciddi avantaja çevirirken, bazıları da çok daha ciddi sıkıntılarla karşılaşıyor. Dünyada ticaret sistemi korumacılık yönünde değişiyor. Özellikle, çevreyi koruma politikaları artık çok daha baskın olacağı için yeşil enerji konusunda ulusal bir dönüşüme ihtiyacımız var. Nükleer santraller çok önemli ama yeşil enerji de çok önemli…
Tedarik sıkıntıları üreticinin sırtında kambura dönüştü. Gelen astronomik zamların sebebini biz de anlamıyoruz.
Ankara 1. OSB Müdürü Cüneyt Çalık: Ges’ler konusunda OSB’ler çok hızlı aksiyon alabilirler. Mevzuatta gerekli değişiklikler yapılırsa sadece fabrika çatılarını değil, diğer arazilerimizi de ges için kullanabiliriz. Ayrıca konutlar için de ges teşvikleri artırılmalıdır.
Enerji Bakanı Fatih Dönmez: Yarı zamanlı kesinti ve tam zamanlı kesinti konusunda OSB’lerden bize tam bilgi akışı sağlanması gerekiyor.
Çok farklı sektörlerin istisna talebi oldu. Bu konuda bize Sanayi Bakanlığı yardımcı olabilir. Ama istisnalar arttıkça, anlaşmazlıklar da aratacaktır.
Yeşil sanayi ve enerji konusunda emisyon hesaplamalarını tekrar yapıyoruz. Sanayicilerin bu sebeple maliyetlerinin artacağının farkındayız. Bu konudaki çalışmalarımız devam ediyor.
Sanayicilerimizin ges ve res konularındaki iştahı bizi de sevindirdi. Bu konudaki çalışmalarımızı da artıracağız. Üretim-tüketim noktalarının yakınlığı bizim önceliğimiz ama alternatifleri değerlendirebiliriz.
Tüm sanayicilerimizin durumun farkında olduğunu ve kesintilere uyacağına inanıyorum.
TOBB Yazılım Sektörü Meclisi adına Ertan Barut: OSB’lerde çok sayıda ar-ge merkezi ve teknoparklar, ve buralarda çok sayıda yazılım şirketleri, turkcell veri merkezleri var. Bu sektörlerin etkilenmesi durumu olacak mı? Bir de uzaktan çalışma hususunun geliştirildiğinin farkındayız ama daha da geliştirilmesini talep ediyoruz.
İstanbul Demir ve Demirdışı İhracatçılar Birliği adına Tahsin Öztiryakİ: Alüminyum sektörü dile getirildi ama bakır, paslanmaz çelik sektörlerinin de çok önemli olduğunu dile getirmek isterim. Bu sektörlerde de üretimin durması söz konusu olamaz.
Eskişehir OSB Ynt. Kurulu Üyesi Metin Saraç: İletişim akışının gerçekten daha planlı yapılması gerekiyor. Pazartesi-Salı-Çarşamba uygulamasını biz de istedik ama ana sanayi-yan sanayi kopması durumu daha kötü hale getiriyor. Pek çok firmamız, 3-4 kat fazla doğalgaz parası ödemek zorunda kalıyor. Kendilerine mutlaka pozitif ayrıştırma yapılmalı.
Teknoloji Bakanı Mustafa Varank: OSB’ler içindeki teknopark ve veri merkezleri konusu gerçekten önemli, bu konuyu çalışacağız.
Toplantı için Enerji Bakanımıza çok teşekkür ediyorum. Sürecin yükü asıl onların üstünde.
İnşallah TEİAŞ ve BOTAŞ’la sürekli iletişim halinde olarak, bu süreci aşacağımıza inanıyorum.
Maalesef, bu süreci sanayicilerimizle paslaşarak götürmek zorunda kaldık. Çünkü standart vatandaşlarımızın bu krizi kaldırabilecek gücü yok. Sanayicimizin yükünü azaltmak için her türlü desteği sunmaya çalışıyoruz. Teşviklere ne kadar önem verdiğimiz zaten söylememe gerek yok. Sanayicilerimizi ve OSB’lerimizi her zaman desteklemeye devam edeceğiz. İnşallah sadece 3 günlük elektrik kesintisiyle süreci tamamlayacağız. Sanayicilerimizin gerek hafta sonu çalışarak, gerek fazla mesai yaparak bu 3 günlük kaybı telafi edeceğine inanıyorum.
