Ekonomideki iyimser söylemler karşılıksız, pazarcı maliyetlerden, halk fiyatlardan şikâyetçi

AKP iktidarının “ekonomi toparlanıyor” söyleminin sokakta karşılığı yok. Pazarda mevsimi olmasına karşın domates 5 TL’den satılıyor. Bir demet kıvırcık marulun fiyatı da aynı. Yoksulun patatesi, soğanı vardı. 4 kilogramı 20 TL’den satılan patatesi yurttaş önce poşete doldurtuyor, sonra pahalı geldiğini söyleyip boşalttırıyor. Kuru soğanın 3 kilogramı ise 10 TL’den satılıyor. Pazarcı “Ne yapalım, maliyetler yüksek” diyor, yurttaş ise “Gelirimize göre fiyat yüksek” diyerek isyan ediyor.

Ankara Emek Pazarı’nı dolaştık, fiyatları inceledik, pazarcı ve yurttaşı dinledik. Gerçekten “ekonomide bir toparlanma var mı” diye yerinde araştırdık. Önce fiyatlardan başlarsak şampiyon aslında mevsimi olmasına karşın 20-30 TL’lik fiyatıyla bamya. Türkiye’nin birçok yerinde yetişmesine karşın her daim pahalı olan ceviz yine zirveyi zorluyor. 30 TL deniliyor ancak 25 TL’den de satılıyor. Yine mevsimi olmasına karşın incir 18 TL ile ilk sıralarda. Bu arada meşhur Taşköprü sarmısağınının demetinin 20 TL’den satıldığını da belirtelim. Bazı tezgâhlarda daha da fazla.

NE ZAMAN UCUZ OLACAK?

“Şimdi ucuz olmayacaksa ne zaman olacak” denilen şeftali 10 TL’den satılıyor. Üzümün tam zamanı. Tezgâhlarda çeşit çeşit var. Çekirdeklisi, çekirdeksizi. Ancak fiyatı 10 TL. Hepsine aynı fiyat. Yeni yeni çıkmaya başlayan mandalina 5 TL’ye satılıyor.

FİYATI DUYUNCA BIRAKIYOR

Yoksulun bir patatesi vardı, bir de soğanı. Patatesin fiyatı yüksek, 4 kilogramı 20 TL. Yurttaş önce almaya niyetleniyor, pazarcı poşeti dolduruyor. Sonrasında yurttaş “kalsın” deyip geri döktürüyor. Pazarcı söyleniyor.

Aralarda kilogramı 2.5 TL olan patatesler de var. Ancak iyisinin fiyatı yüksek. Âşık Mahsunu Şerif “yiğit muhtaç olmuş kuru soğana” demiş. Yemeğin olmazsa olmazı. Soğanın 3 kilogramı 10 TL. İyisi böyle. Ancak 3 kilogramını 5 TL’ye satan da var. Yurttaş “soğana bu fiyat olur mu?” diye isyan ediyor. Kavun-karpuz fiyatlarına gelince. Kavun ve karpuzun fiyatı değişiyor 5 TL’ye de var, 3 TL’ye de. Taze mısırın 6 tanesi 10 TL’ye satılıyor.

‘BEN NE YAPAYIM?’

Pazarda kıvırcık marulun yanına yaklaşılmıyor, tanesi 5 TL. Pazarcıya “Kıvırcık neden böyle” diye sorduk. “Kasasını 25 TL’ye alıyorum. Bir kasada 6 tane var. Ben ne yapayım” diyor. Bir ara fiyatı tavan yapan ıspanak yine zirvelerde, 3-4 TL. Semizotu 5 TL.

‘HADİ BİZİM AİLEMİZ KÜÇÜK, KALABALIK AİLELER NE YAPSIN?’

Pazarda çoğunlukla emekliler var. Gençler yok denecek kadar az. Emekli bir çift, “Fiyatlar nasıl” sorumuza “Çok pahalı” yanıtını veriyor. Pazarcıların sözlerini anımsattığımızda ise “Haklılardır ancak bu fiyatlar yurttaşın gelirine göre yüksek” diyor. Başka bir yurttaş ise daha “Nasıl buldunuz fiyatları” demeye bırakmadan, “Berbat, çok kötü” diye başlıyor.

Ardından da “Hadi bizim ailemiz küçük. Kalabalık aileler nasıl geçinebiliyor? Bu fiyatlarla nasıl alışveriş yapabiliyor? İnsanlar kuru ekmek yiyor” diyerek eleştirilerini dile getiriyor. Konuştuğumuz diğer yurttaşların büyük bir bölümü de “Bu mevsimde domatesin fiyatı 5 TL olur mu” diyerek isyan ediyor. “Bir kıvırcık marula 5 TL verilir mi” serzenişiyle devam ediyor. Turşuluk almak için gelen yurttaş, “Bir turşu yapmak için 200-300 TL harcıyoruz” diyerek fiyatlardan yakınıyor.

Patates ve soğan fiyatlarına da tepki var. Birçok yurttaş da mevye fiyatlarının yüksekliğinden yakınıyor. Fiyatların yüksekliği konusunda iktidara da eleştiriler yöneltiliyor. “Yurttaşı düşünen yok” pazarda en çok dillendirilen cümle oluyor. Kimse ekonomide bir “toparlanma” olduğuna inanmıyor.

BÖYLE PAZAR MI OLUR, BOMBOŞ

Peki, pazarcılar ne diyor? Genel olarak hepsi “bu fiyatların neresi yüksek” diye söyleniyor. “Bu fasulye, bu bamya nasıl toplanıyor biliyor musunuz?” diye devam ediyor. Ardından, “Mazot, gübre, ilaç, işçi fiyatlarından haberiniz var mı? Her gün zam geliyor. Maliyetler çok yüksek” diye yakınıyor. Bazı pazarcılar internet üzerinden siparişle evlere teslimat yapan firmalara tepki gösteriyor.

“İşimizi kestiler” diyor. Konuştuğumuz bir pazarcı alanı işaret ederek “Neredeyse bomboş. Böyle pazar mı olur? Kimse yok. Fiyatlar ucuz ama millette de para yok. Tatilde harcandı bitti” diyerek görüşünü dile getiriyor. Sebze satan başka bir pazarcı ise fiyatları yüksek bulanlara söyleniyor. “Millet Bodrum’da tosta 50 TL ödüyor, burada demeti 1.5 TL olan yeşilliği pahalı buluyor” diye sitem ediyor.