Döviz kuru, enflasyon ve maliyet artışları her kesimi zor durumda bıraktı

İşçi, memur, esnaf, emekli, işveren… Yurttaş, derinleşen bir yoksulluğun kıskacında… Çalışanlar, hayat pahalılığı karşısında eriyen aylıklarının artırılmasını istiyor. İşveren maliyetlerin düşürülmesi için çözüm talep ediyor. Emekliler ise ek zam bekliyor.

Ekonominin geldiği nokta işçisinden memuruna, işvereninden esnafına kadar her kesimi zor durumda bıraktı. Enflasyondaki artış ücretleri eritti. Asgari ücrete gelen zam daha şimdiden bir işçinin yaşayabilmesi için yapması gereken aylık asgari harcama tutarının altında kaldı. İşveren maliyet artışlarından yakınıyor. Enflasyona çözüm bulunmasını istiyor. Esnaf fiyatların düşebilmesi için akaryakıttan ÖTV alınmamasını, doğalgaz ve elektrikteki KDV’nin de indirilmesini talep ediyor. Emekli ise seyyanen zam bekliyor. İşçi, işveren, esnaf, memur ve emeklilerin genel durumu ile taleplerini sıraladı.

KESK BAŞKANI BOZGEYİK: TARİHİN EN SARSICI KRİZİ

KESK Eş Genel Başkanı Mehmet Bozgeyik, Türkiye’nin tarihinin en sarsıcı krizlerinden birini yaşadığına dikkat çekti. Artan yoksulluğa dikkat çeken Bozgeyik, “Bugün ortalama kamu emekçisi maaşı ile açlık sınırı arasındaki makas kapanmıştır” dedi. 100 kamu emekçisinden 83’ünün borcu bulunduğuna işaret eden Bozgeyik, “Her 100 kamu emekçisinden 22’si geçinmek için ek iş yapmaktadır. Her 100 kamu emekçisinden 34’ü geçinmek için yakınlarından maddi destek almaktadır” dedi. Her 100 kamu emekçisinden 67’sinin son bir yıl içinde sinema-tiyatro ve benzeri bir etkinliğe, her 100 kamu emekçisinden 47’sinin de son beş yıl içinde tatile gitmediğini dile getiren Bozgeyik, iktidarın, yoksullaştırdığı milyonlarca emekçiye “19. yüzyıl kölelik koşullarının dayatıldığı bir modelden başka bir şey vaat etmediğini” dile getirdi.

KAMU-İŞ BAŞKANI BALIK: EMEKÇİ AÇLIK İÇERİSİNDEDİR

Birleşik Kamu-İş Başkanı Mehmet Balık, iktidarın emekçiye kaşıkla verdiğini, zamlarla geri aldığını söyledi. Balık, “TL’de yaşanan değer kaybı ve yüksek enflasyon nedeniyle emekçiler açlık ve yoksulluk içerisindedir” dedi. Balık, 2022’nin ilk günlerinden itibaren doğalgaza, elektriğe ve temel gıda maddelerine yapılan zamların maaşlarına yapılan zammı daha ceplere girmeden erittiğini vurguladı. Yurttaşın yüksek kiralar, ödenmeyen faturalar, kredi kartı borçları altında ezildiğini belirten Balık, şunları kaydetti: “Birleşik Kamu-İş Ar-Ge birimi Kamu-Ar’ın halkın enflasyonu araştırmasına göre, enflasyonda aralıkta yüzde 22, yıllık ise yüzde 78.4 oranında artış yaşanmıştır. Kamu emekçilerine ilk altı ayda toplamda yüzde 56.8 oranında zam yapılması gerekmektedir.”

MALİYET FİYATA YANSIYOR

– İşveren: Genel olarak işveren maliyet artışlarından yakınıyor. Yıllık üretici enflasyonu (ÜFE) yüzde 79.89’a ulaşmış durumda. Bu da fiyatlara yansıyor. İktidarın bir süre devam ettirdiği “düşük faiz, yüksek kur” politikası işveren maliyetlerine zirve yaptırdı. Bu yolla ihracat artışı hedeflense de üretici yüksek kur nedeniyle “pahalıya aldığını ucuza sattığı” bir döneme girdi. İşverenlerin bu politikaya itirazları TÜSİAD taraından “Kabul görmüş iktisat bilimi kurallarına dönülmeli” çağrısıyla da dile getirildi.

GELİR DEĞİL, BORÇ ARTIYOR

– İşçiler: Resmi enflasyonun (TÜFE) yüzde 36.8’e ulaşması ücretleri eritti. Asgari ücret, yüzde 50’nin üzerinde artış yapılarak 4 bin 253 liraya çıkarılmasına karşın açlık sınırının 4 bin 13 lira olması karşısında anlamsız kaldı. Yoksulluk sınırı ise 13 bin lirayı aşmış durumda. Türk-İş’in araştırmasına göre, bekâr bir çalışanın aylık yaşam maliyeti de 4 bin 927 liraya ulaşarak asgari ücretin çok üzerine çıktı. Son artışla birlikte işçilerin yüzde 70’e yakını asgari ücretli haline geldi.

YÜZDE 2.5 ZAM

– Memurlar: Kamu çalışanlarına bu yılın ilk altı ayı için yüzde 5 toplusözleşme zammı verilmişti. Memurların geçen yılın ikinci yarısından da yüzde 22.47 enflasyon farkı alacağı oluştu. Enflasyon farkı ile birlikte memurların bu yılın ilk 6 ay ücret artışı yaklaşık yüzde 28 oldu. Memur ek protokolle kayıpların giderilmesini beklerken, iktidar bu yılın ilk altı ay zammını sadece yüzde 2.5 artırma yoluna gitti. Memur maaşındaki artış yüzde 30.5’e çıktı. Ancak bu oran da enflasyonun altında kaldı.

“ÖTV ALINMASIN”

– Esnaf: Artan maliyetler esnafı yurttaşla karşı karşıya bıraktı. İktidar kur düştüğü için fiyatların da indirilmesini istedi. Ancak esnaf yüksek fiyattan aldığı malı, düşük fiyattan satamadığı için indirim raflara yansımadı. TESK, akaryakıttan ÖTV alınmaması halinde fiyatların düşeceğine dikkat çekti.

“SIFIR FAİZLİ” KREDİ

Bunun dışında TESK, elektrik ve doğalgazdaki KDV’nin de indirilmesini istiyor. Esnafın diğer temel talepleri de şöyle: “Bağ-Kur primleri düşürülsün. Borcu olan esnaf sağlık hakkından yararlanmaya devam etsin. Borçların yeniden yapılandırılması beklenen etkiyi yapmadı. Yeniden yapılandırma faizsiz olsun. Kredi faizleri affedilsin. Esnafa ‘sıfır faizli’ kredi verilsin. Servis taşıtları gibi yaşı gelen araçların değiştirilmesinde ÖTV sıfırlansın.”

MAAŞ KİRAYA YETMİYOR

– Emekliler: Gelinen noktada en büyük hayal kırılığı emeklilerde oldu. Emekliler iktidardan seyyanen zam istiyordu. İktidar ise sadece en düşük emekli maaşlarını 2 bin 500 liraya çıkarmakla yetindi. Bunun dışında işçi emeklileri yine “enflasyon zammına” mahkûm kaldı. İşçi emeklisine yüzde 25.47 zam geldi. Memur emeklisi ise yüzde 30.5 zam aldı. Büyük kentlerde sadece kira bedeli bile 3 bin liraya dayanmış durumda. Doğalgaz ve elektriğe gelen zamların ardından emeklinin 2 bin 500 lira ile geçinebilmesi olanaksız hale geldi.