Dolar: TL 2021’de yüzde 30’dan fazla değer kaybetti, kur krizinden bahsetmek mümkün mü?

Türk Lirası, bu yıl Amerikan Doları karşısında yüzde 30’dan fazla değer kaybetti.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Eylül, Ekim ve Kasım aylarında piyasaların beklentisinin aksine toplamda 400 baz puan faiz indirimine gitmesi, TL’deki değer kaybını hızlandırdı.

Enflasyonun yüzde 20’ye yakın olmasına rağmen TCMB’nin faizleri yüzde 15 seviyesine çekmesi, TL üzerindeki baskıyı artırıyor.

Dolar/TL kuru ilk defa 12 Kasım Cuma günü psikolojik sınır olan 10 seviyesinin üzerine çıktı.

Kasım ayında Türk Lirası dolara karşı yüzde 11 değer kaybederek Bloomberg’in verilerine göre en kötü performans sergileyen gelişmekte olan ülke para birimi oldu.

TL’nin altı haftadır kesintisiz değer kaybetmesi, kimi analistlerin Türkiye’nin bir kur krizi içinde olduğu yorumunu yapmasına neden oldu.

Peki bu şartlar altında bir kur krizinden bahsetmek mümkün mü?

Kanada merkezli yatırım bankası TD Securities’ten gelişen piyasalar baş stratejisti Cristian Maggio’ya göre bu sorunun cevabı “Evet”.

Maggio, “Evet, bir kur krizi var. Ancak şimdilik yoğunluğunun düşük olduğunu söyleyebiliriz. 2018 yılında kur bunun iki katı hızda hareket ediyordu” diyor.

Türk Lirası, bu haftanın başından beri dolara karşı yüzde 8 değer kaybetti. TCMB’nin Kasım ayı faiz kararı öncesi günlük değer kaybı ise yüzde 3’ün üzerine çıktı.

‘Kur, 10, 12, 20, hatta bunların da üzerine çıkabilir‘

2018 yılının Ağustos ayında ABD ve Türkiye arasında yaşanan Pastör Brunson krizinin tetiklemesiyle TL’de değer kaybı günlük yüzde 10’ları aşıyordu.

Bu kur krizinden önce de TCMB uzun bir süre faizleri yükseltmekte direnmiş; ancak TL’deki keskin değer kayıplarıyla Eylül ayında faizlerde sert bir yükseliş kararı almıştı.

“TL’deki kanamanın durması için faizlerin artırılması gerek” diyen Cristian Maggio, ister istemez TCMB’nin eninde sonunda faizleri yükseltmek zorunda kalacağı görüşünde.

İsviçre merkezli Swissquote bankasından piyasa stratejisti İpek Özkardeşkaya ise Türkiye’de kur krizinden ziyade bir Merkez Bankası bağımsızlık krizi olduğunu düşünüyor:

“Para politikası kararları siyasi güçlerin gölgesinde kalıyor ve bu çok vahim bir durum.”

Özkardeşkaya, Dolar/TL kurunun yakın zamandaki performansı ile ilgili olarak, “Kur 10, 12, 20 ve hatta daha da üzerine çıkabilir. Dolardaki yükselişin hızını, piyasanın güveninin tekrar ne zaman kazanılacağı belirleyecek” yorumunda bulunuyor.

‘Şirketlerde borç krizini tetikleyecektir‘

Swissquote bankasından Özkardeşkaya, TL’deki bu hızlı değer kaybının ekonomiye olan etkisini ise şu şekilde anlatıyor:

“TL’deki değer kaybı ülkenin fakirleşmesini, ekonominin yavaşlamasını ve şirket borç krizini tetikleyecektir. Özellikle doların zaten güçlendiği ve enerji fiyatlarının bu kadar arttığı bir dönemde TL’nin güç kaybetmesi demek, ekonomi için ağır bir yük demek.”

TD Securities’ten Cristian Maggio da Dolar/TL kurunun çoktan beklentileri aştığını vurguluyor.

Erdoğan’ın kur üzerindeki etkisi

Döviz alım ve satım platformu FxPro’dan kıdemli piyasa analisti Alex Kuptsikevich ise “TL’deki değer kaybı, düşük faiz politikasına destek verdiğini tekrar açıklayan Erdoğan’ın yardımı olmadan gerçekleşemezdi” diyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, uzun zamandır yüksek faizin enflasyona neden olduğunu öne sürerek genel kabul gören ekonomi teorisinin tersi bir politika izliyor.

Çoğu uzmana göre ise faizleri yüksek tutmak enflasyonla mücadele etmek için takip edilmesi gereken bir para politikası aracı.

Erdoğan, son olarak dün AKP Meclis Grup Toplantısı’nda yaptığı konuşmada “Beraber yürüdüğümüz arkadaşlarımızdan faizi savunanlar, kusura bakmasınlar. Bu yolda ben, faizi savunanla beraber olmam” demişti.

Londra merkezli ekonomik danışmanlık kurumu Capital Economics’in gelişmekte olan piyasalar kıdemli ekonomisti Jason Tuvey de Türkiye’nin kur krizi etkisi altına girmek üzere olduğunu düşünenlerden.

Jason Tuvey’e göre Erdoğan’ın baskısı faizlerin düşürülmesine bu da enflasyonun yükselmesine neden oluyor.

Tuvey, en büyük riskin bankacılık sektörü üzerinde olduğu görüşünde.

Kur krizi nedir?

Para biriminin değerindeki ani ve yüksek frekanslı değişimler, “kur şoku” olarak adlandırılıyor.

Kur şoklarının enflasyondan faiz oranlarına, ithalat ve ihracattan istihdama kadar yayılan etkileri var.

Bir ülkenin para biriminde ani değer kaybı yaşanması durumuna da “kur krizi” adı veriliyor.

Kur krizinin en sert etkisi yükselen enflasyonda kendini gösteriyor.