Covid: Beta varyantı nedir, risk ne kadar büyük?

Fransa’dan İngiltere’ye ve Galler’e dönen yolcular, aşının iki dozunu yaptırmış olsalar bile karantina uygulamasına tabi tutuluyor. Alınan bu önlemin nedeni, ilk olarak Güney Afrika’da tespit edilen Beta varyantının yayılmasının önüne geçmek.

İngiltere’de hükümet, alınan önlemin “aşılama programının kazanımlarını korumak için” bir koruyucu tedbir olduğunu söylüyor. Fransız yetkililer ise Beta varyantının, ülkenin denizaşırı bölgeleri olan La Reunion ve Mayotte’ten geldiğini, ana kara topraklarında yaygın olmadığını belirtiyor.

Mevcut Covid aşılarının Beta varyantına karşı ne kadar koruyucu olduğuna yönelik soru işaretleri tamamen giderilmiş değil.

BETA VARYANTI NEDİR?

Beta varyantı, 501.V2 ya da B.1.351 olarak da biliniyor. Uzmanlar, varyantın geçirdiği genetik değişiklikleri incelemeye devam ediyor.

Covid-19 salgınına neden olan virüs dahil, tüm virüsler yeni varyantlar ortaya çıkaracak şekilde mutasyona uğrarlar.

Virüslerin uğradığı bu değişimler, yayılma ve gelişmelerini sağlayacak yeni kopyalarını ortaya çıkarmalarıyla gerçekleşir.

Birçok varyant yayılmadan ortadan kalkar. Bazı mutasyonlar virüsün devamlılığını tehdit bile edebilir. Ancak bazı varyantlar, virüsü daha bulaşıcı ve tehlikeli hale getirir.

BETA DAHA MI TEHLİKELİ?

Beta’daki bazı değişiklikler, koronavirüsün “spike proteini” olarak adlandırılan, virüsün hücrelere yapışmasını ve içine girmesini sağlayan diken benzeri çıkıntılarda meydana geldi.

Bu bölgede meydana gelen mutasyonlar uzmanları kaygılandırıyor çünkü Covid aşıları da virüsün bu bölümünü baz alarak hazırlanıyor.

Beta varyantı, Delta ve Alfa’da olduğu gibi, “endişe verici varyantlar” arasında değerlendiriliyor. Bu durum, varyantın bilim insanlarının incelemesi gereken kaygı verici özelliklere sahip olduğu anlamına gelebilir.

Beta, N501Y olarak anılan ve virüsü daha bulaşıcı hale getiren bir mutasyona sahip.

E484K adı verilen diğer bir mutasyon da virüsün insanlardaki bağışıklık sistemini “atlatmasını” kolaylaştırıyor. Bu durum da aşıların varyanta karşı koruyuculuğunu etkileyebilir.

Öte yandan, Güney Afrika varyantı olarak da bilinen Beta varyantının daha ciddi hastalığa neden olduğuna yönelik bir gösterge yok.

Virüsün orijinal versiyonunda olduğu gibi, tehlike daha çok yaşlılar ve başka hastalıklara sahip bireyler üzerinde yoğunlaşıyor.

AŞILAR BETA’YA KARŞI NE KADAR ETKİLİ?

Mevcut Covid aşıları, yeni varyantlara göre değil, orijinal koronavirüse göre tasarlandı.

Aşıların Beta varyantını durdurmakta daha az etkili olduğuna yönelik bazı bulgular mevcut. Ancak uzmanlar aşıların Beta varyantı kaynaklı ağır hastalıkları engellemekte hala etkili olduğunu söylüyor.

Aşıların Beta varyantına karşı etkisine ilişkin eldeki araştırma sonuçları şöyle:

• Beta varyantının ilk tespit edildiği Güney Afrika’da Oxford/AstraZeneca, Janssen ve Novavax aşılarının denemeleri, varyantın koronavirüse yönelik bağışıklık duvarını bir ölçüde geçebildiğini gösterdi.
• Güney Afrika’daki bir başka çalışma, AstraZeneca aşısının hafif-orta Beta enfeksiyonları karşısında yalnızca yüzde 10 etki gösterdiğini ortaya koydu. (Ağır vakaları engelleme yönünde aşıların daha etkili olduğu biliniyor)
• İsrail’deki aşı programından gelen ve henüz akademik denetimden geçmemiş verilere göre, Pfizer/BioNTech aşısını olmuş kişiler de Beta varyantıyla enfekte olabiliyor.
• Moderna’nın laboratuvar incelemelerine göre aşı Güney Afrika varyantına karşı etkili, ancak bağışıklık yanıtı daha düşük.
• Katar’daki Moderna aşı programının verilerine göre iki doz aşı, semptomatik Beta varyantı vakalarını engellemekte yüzde 96’nın üzerinde etki gösteriyor.
• Yine Katar’daki Pfizer aşısı programına göre, ağır Beta vakalarını önlemekte aşı yüzde 97 etki gösteriyor.

En kötü senaryoda bile aşılar yeniden tasarlanabiliyor ve haftalar ya da aylar içerisinde yenilenebiliyor.

AstraZeneca’nın Beta varyantına karşı tasarlanan yeni versiyonunun denemeleri İngiltere’de başladı bile.

Diğer Covid aşılarından bazıları da yeni bulgulara göre güncelleniyor.

BETA VARYANTI NE KADAR YAYILDI?

Beta varyantı dünyada 50’den fazla ülkeye yayıldı.

İngiltere’de 1000 vakanın üzerinde Beta enfeksiyonu tespit edildi. Tüm Covid vakaları arasında bu düşük bir oran. Delta olarak bilinen varyant ise İngiltere’deki tüm vakaların yüzde 99’unu oluşturuyor.

Güney Afrika’da ise Beta varyantı diğer ülkelere göre daha yaygın.

Beta varyantı İngiltere’de ilk tespit edildiğinde, hükümet bazı bölgelere odaklanan yaygın test çalışmaları yaptı.

Mahalleleri gezen ekipler, varyantı tespit edip engellemek için özel bir çalışma yürüttü.

İngiltere’ye seyahat eden yolculara yönelik kısıtlamalar da, varyantın yayılmasını engellemek üzere yeniden tasarlandı.

Sarı listede bulunan ülkelerden gelişte iki aşısını da olanlara normalde karantina uygulanmıyor. Ancak Fransa’dan İngiltere ve Galler’e gelişlerde bu kural değiştirildi ve 10 gün karantina şartı kondu.

Gelen yolcuların iki kez PCR testi olması gerekiyor.

İngiltere’de bilim insanları Beta dahil tüm varyantlar üzerinde genetik dizileme yaparak varyantların izini sürmeye çalışıyor.