Çin’de, ‘koronavirüs, ABD’deki bir askeri üsten yayıldı’ iddiası

Çin’de koronavirüsün ABD’deki bir askeri üsten yayıldığına dair dezenformasyon kampanyası giderek popülerlik kazanıyor. Bu teori Çin’de yaygınlaşırken ABD ise koronavirüsün kaynağına dair bir istihbarat raporu yayımlamaya hazırlanıyor.

ABD Başkanı Joe Biden Mayıs ayında, koronavirüsün bir laboratuvardan mı sızdığı yoksa bir insanın enfekte bir hayvanla temas kurduğu için mi ortaya çıktığı konusunda bir rapor hazırlanmasını istemişti.

Koronavirüsün Çin’in Vuhan şehrindeki bir laboratuvardan sızdığına dair iddialar kimileri tarafından bir komplo teorisi olarak nitelendirildi.

Şimdi ise ABD’nin raporu yayımlanmadan hemen önce Çin karşı atağa geçti.

Geçen birkaç hafta içinde Çinli kaynaklar koronavirüsün ABD’deki bir askeri üsten çıktığına dair kampanyayı hızlandırdı.

Uzmanlar propaganda çalışmalarının Çin’de yaşayan vatandaşlar üzerinde bir karşılığı olsa da Çin’in uluslararası camiadaki algısı üzerinde bir etkisi olmadığı görüşünde.

Bir rap şarkısına bile konu oldu

Bu propaganda kampanyası kapsamında koronavirüsün ABD’nin başkenti Washington DC’den 80 km uzaklıktaki Maryland eyaletinin Frederick şehrinde bulunan Fort Detrick’teki askeri üste üretildiği ve buradan sızdırıldığı öne sürülüyor.

Bu üs, eskiden ABD’nin biyolojik silah programının merkeziyken şimdi Ebola ve çiçek hastalığı gibi virüsleri inceleyen bir biyomedikal laboratuvar olarak görev yapıyor.

Bu üssün karışık tarihi Çin’deki spekülasyonların merkezi oldu.

Hatta Çin’in milliyetçi müzik grubu CD Rev’in bir rap şarkısında virüsün Fort Detrick’ten ortaya çıktığını açıkça dile getiren sözler var.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lijian Zhao da bu sözlerin tam olarak akıllarından geçeni yansıttığını belirtti.

Bu komplo teorisinin yayılmasında agresif bir dış politika izlemesiyle bilinen Zhao’nun da belirgin bir rolü var.

Zhao, geçen yıl attığı birkaç tweetinde Fort Detrick’e dikkat çekmişti.

Temmuz 2020’de attığı bir tweetinde “Fort Detrick’teki biyomedikal laboratuvar neden kapatıldı?” demiş ardından da, “ABD, ne zaman uzmanları virüsün kaynağının araştırılması için ülkesine çağıracak?” sorusunu eklemişti.

Zhao’nun açıklamalarına son aylarda Çinli diplomatlar da katıldı.

Çin Devlet Televizyonu CCTV, bir saat uzunluğunda “Fort Detrick’in arkasındaki kara tarih” adındaki programında 2019’da laboratuvarda yaşanan sızıntıya odaklanmış, laboratuvardaki güvenlik önlemlerinin yeterince gelişmiş olmadığı iddialarına yer vermişti.

Çin’in Twitter benzeri bir sosyal medya platformu olan Weibo’da bu programla ilişkili etiket 100 milyondan fazla görüntüleme aldı.

Sosyal medya analiz şirketi Graphika’da kıdemli araştırmacı olan Ira Hubert, “Farklı coğrafyalara yayılan, çok sayıda farklı hesaptan sürekli devam ettirilen bir anlatım görüyoruz” diyor.

Sahte Facebook profili

Global Times’ın gazetesinin yaygınlaştırdığı ve Çin’de ilgi gören bir başka teori de ABD’li koronavirüs uzmanı Dr. Ralph Baric’e işaret ediyor.

Gazete Baric’in insanları etkileyen yeni bir koronavirüs ortaya çıkardığını öne sürdü.

Gazete bu iddiasına temel olarak, North Carolina’da yaşayan araştırmacının yazarlarından biri olduğu ve koronavirüsün yarasalar arasında nasıl yayıldığını araştıran Nature Medicine dergisinde yayımlanan makaleyi gösterdi.

Gazete aynı zamanda okurlarından Dünya Sağlık Örgütü’nin (WHO), Fort Detrick’i araştırması için bir kampanyaya katılmalarını da talep etti.

Uzmanlara göre Çin, ülke dışında yaşayanları da koronavirüsün kaynağına dair tartışmaya çekmeye çalışıyor.

Çin devlet medyası, İsviçreli bir bilim insanı olduğu öne sürülen “Wilson Edwards” adındaki bir kullanıcının ABD’yi koronavirüsün kaynağı konusunda “Çin’e saldıran ancak elindeki verileri kullanmayan” tutumundan dolayı Facebook’ta eleştiren yazısını haberleştirdi.

Ancak İsviçre’nin Çin Büyükelçiliği, bu isimde bir vatandaşlarının Çin’de kaydının olmadığını aktararak Çin medyasından bu yalan haberleri kaldırmasını istedi.

Uzmanlar da bu kişinin profilinin sahte bir propaganda sayfası olduğuna inanıyor.

“Wilson Edwards” adındaki profile dair ilk haber, Fiji merkezli Çin ve İngilizce haber üreten Voice of South Pacific’te yayımlandı.

Voice of South Pacific’in Çin devlet televizyonu tarafından desteklenip desteklenmediği bilinmese de mobil uygulaması devlet haber ajansı China News Service tarafından geliştirildi.

BBC’nin araştırmasına göre Edwards’ın Facebook gönderisi daha medyanın dikkatini çekmeden Güneydoğu Asya’daki yüzlerce Facebook hesabı tarafından paylaşıldı.

Ancak Çin devlet çalışanlarının ya da Çin medyasının açıklamalarını direkt alarak kullanan bu hesapların arkasında kimlerin olduğuna dair bir bulgu yok.

‘Çin’in iç ve dış propagandası arasındaki sınır bulanıklaştı‘

Graphika adlı şirket ise çok sayıda sahte hesap tarafından Fort Detrick teorisinin yaygınlaştırıldığını belirledi.

Bu teori diğer ülkelerde değilse de en çok Çin’de ilgi gördü.

Georgia Eyalet Üniversitesi Küresel İletişim’de yardımcı doçent olan Maria Repnikova, Çin’in asıl kaygısının ülke içindeki meşruluğu olduğunu dile getiriyor.

Her ne kadar son zamanlarda çok sayıda Çinli diplomat Twitter’da hesap açsa da asıl hedeflerinin Twitter’ın ülkede yasaklı olmasına rağmen Çin halkı olduğu görülüyor.

Repnikova’ya göre Çin’in uzun zamandır yurt içi ve yurt dışında yürüttüğü propagandanın sınırları belirsizleşti; ancak bu strateji Çin’in dış politikasına zarar verecek noktalara gelebilir.

Çin devlet medyasının yabancı kaynakları ve yabancı vlogger’ları kaynak olarak kullanması ise “Çin’i dışarıdan meşru kılmak” olarak nitelendiriliyor.

Repnikova, “Bu sadece bir hikaye anlatmakla ilgili değil, aynı zamanda bir hikaye yaratmak da anlamına geliyor” yorumunda bulunuyor.