Bakan Nebati’nin ‘Artık heterodoks politikalar var’ sözleri ne anlama geliyor?

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, MÜSİAD Genişletilmiş Başkanlar Toplantısı’nda konuştu. “Biz Ortodoks politikaları bir tarafa koyduk. Artık heterodoks politikalar var” diyen Nebati, “Birilerinin bize söylediği ve öğrettiği şeyin dışına çıkıyoruz, bu yolda yürümeye devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.

Bakan Nebati, “Döviz kurları dengeye kavuştu, artık bir gündem maddemiz değil” iddiasında da bulunurken, enflasyonun sadece Türkiye’nin değil, dünyanın sorunu olduğunu savundu.

Modelin düşük cari açıktan cari fazlaya doğru devam edeceğini belirten Nebati, “Bu yıl tarihi rekorların kırıldığı, yeni ekonomik modelin tamamen uygulanabilir olduğu, daha istikrarlı, Türkiye’nin kazanımlarının en yüksek olduğu yıllardan biri olacak. Bu dönem herkesin kazandığı, ülke paylaşımlarının en müreffeh toplum seviyesinde olacak şekilde gerçekleştirildiği ve önünü gören, hesabını kitabını yapabilen bir dönem olacak, rahat olun” dedi.

‘ORTODOKS’ VE ‘HETERODOKS’ EKONOMİ POLİTİKALARI: NE ANLAMA GELİYOR?

Yunanca orthos (doğru) ve doxa (inanç, öğreti) sözcüklerinden oluşan ‘ortodoks’, ‘doğru inanç’ anlamına geliyor. Ekonomi alanında geleneklere, genel kabul görmüş görüşlere bağlı olan uygulamalara deniyor. Genel kabul görmüş uygulamalardan oluşan ekonomi politikasına da Ortodoks ekonomi politikası adı veriliyor.

Yunanca heteros (farklı) ve doxa sözcüklerinden türetilen ‘heterodoks’ ise ‘farklı inanç’ demek. Ekonomi alanında geleneksel görüşlerin ve yaklaşımların dışındaki uygulamaları adlandırmak için kullanılıyor.

MAHFİ EĞİLMEZ, YAZISINDA ANLATMIŞTI

Ekonomist Mahfi Eğilmez, kendi ismini taşıyan internet sitesinde 2013 yılında bu konuyla ilgili bir değerlendirme yayınlamıştı.

Eğilmez, Heterodoks ekonomi politikalarıyla ilgili şunları söylüyordu:

“Heterodoks ekonomi politikası üzerinde biraz durmakta yarar var. Genellikle gelirler politikası (incomes policy) adından dolayı vergi politikasıyla karıştırılır. Oysa buradaki gelirler politikasından kastedilen şey gelirlerin dondurulmasıdır. Ekonomideki enflasyonist baskıları önlemek amacıyla ücretler belirli bir süre için ya da süre verilmeksizin dondurulur. Buradan güdülen amaç gelir – fiyat çekişmesini kırmak ve enflasyonu denetim altına almaktır. Bu uygulamaya çoğu kez fiyatların, faizlerin, kiraların dondurulması da eşlik eder. Böylece toplumda belirli bir süre hiçbir fiyat ve ücret artmadığında enflasyonist baskının kırılacağı düşünülür.”

‘GÜNEY AMERİKA ÜLKELERİNDE UYGULANDI, BAŞARIYA ULAŞAMADI’

“Heterodoks ekonomi politikası dünyada en çok başta Brezilya ve Arjantin olmak üzere Güney Amerika ülkelerinde uygulanmış ve başarıya ulaşamamıştır. Kısa süreli başarılar söz konusu olsa da işin temeline inilerek getirilecek çözümlerin yerini bu uygulamalar alamamıştır. Bunun temel nedeni süre uzadıkça karaborsanın, el altından yapılan ödemelerin ortaya çıkmasıdır. Bu uygulamalar dönem dönem geçmişte Türkiye’de de uygulanmış ancak geçici bir takım düzeltmeler dışında kalıcı sonuçlar verememiştir.”

YENİ MODELİN BİLİMSEL DAYANAĞI YOK

Yeni ekonomi modelinde cari dengenin sağlanmasıyla enflasyonun düşeceğine inanılıyor. Ayrıca değersizleşen TL’nin ihracatı destekleyeceği, düşük faiz ortamının da yatırımları yukarı taşıyarak istihdamı artıracağı savunuluyor.

Ancak ekonomistler söz konusu modele ‘bilimsel dayanak’ bulmakta zorlanıyor.

Nitekim Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) faiz indirimi serisine başladığı eylül ayında 8,30 seviyelerinde bulunan dolar/TL kuru, aralık ayına gelindiğinde 18’i aştı. Türk lirasındaki tarihi değer kaybını durdurmak için ‘kur korumalı TL mevduat desteği’ devreye sokulsa da, 20 Aralık gecesi 11 liraya gerileyen dolar kısa sürede yeniden 12-13 lira bandına döndü.