Çanakkale'de Doktorun Raporu Şoke Etti: "Koku Dayanılmazdı!"
Çanakkale Savaşı'nın en acımasız anlarından birine ışık tutan bir rapor gün yüzüne çıktı. 1. Alay 3. Tabur doktoru Yüzbaşı Mehmet Cemal'in savaş sırasında kaleme aldığı rapor, cephedeki zorlu koşulları ve insanlık dramını tüm çıplaklığıyla gözler önüne seriyor. Raporda yer alan "Koku dayanılmazdı" ifadesi, savaşın vahametini adeta özetliyor.
Çanakkale'de Yaşanan İnsanlık Dramı
Çanakkale Kara Savaşı'nın ilk ve son ateşkesi sırasında görev yapan Yüzbaşı Mehmet Cemal'in raporu, savaşın en karanlık yüzünü ortaya koyuyor. Dr. İsmail Sabah'ın aktardığı bilgilere göre, raporda askerlerin kokudan dolayı iş yapmaktan çekindiği, şehitlerin defin işlemlerinin büyük zorluklarla gerçekleştirildiği belirtiliyor. Hatta taşınamayacak durumda olan şehitlerin oldukları yere defnedildiği de raporda yer alan çarpıcı detaylardan biri.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi (AÇASAM) Müdür Yardımcısı Dr. İsmail Sabah, bu raporun savaşın gerçekliğini tüm açıklığıyla yansıttığını vurguluyor. Sabah, 19 Mayıs 1915'teki Türk taarruzunun ardından gerçekleşen ateşkes sırasında şehit askerlerin toplanması sürecinde görev yapan Yüzbaşı Mehmet Cemal'in raporunun, yaşananları tüm açıklığıyla yansıttığını belirtiyor.
Taarruz ve Sonrasında Yaşananlar
Dr. İsmail Sabah, taarruza katılan 42 bin Türk askerinden yaklaşık 10 bininin şehit ya da yaralı olduğunu, Türk kıtalarının üzerine 948 bin mermi atıldığını söyledi. 3 Mayıs 1915 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk'ün Çanakkale Muharebeleri sırasında önemli bir emir verdiğini belirten Dr. Sabah, Atatürk'ün şu sözlerini aktardı:
Uhdemize tevdi edilen vazife-i namus ve vatanı eksiksiz yerine getirmek için bir adım dahi geri gitmek yoktur. Bu esnada uyku ve istirahat aramanın, bu uyku ve istirahatten yalnız bizim değil, bütün bir milletin mahrum kalacağını hepinize hatırlatırım.
Bu emrin ardından Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili Enver Paşa'nın 5'inci Osmanlı Ordusu'na gönderdiği telgrafla, Gelibolu Yarımadası'nda sonuca ulaşmanın aciliyeti vurgulandı. Enver Paşa, 11 Mayıs'ta cepheyi ziyaret etti ve Mareşal Liman Von Sanders ile yaptığı görüşme sonrası Arıburnu'ndaki düşmana taarruz kararı alındı. Taarruzun 18 Mayıs'ı 19 Mayıs'a bağlayan gece saat 03.30'da, baskın tarzında ve sadece süngü kullanılarak yapılması planlandı.
Ateşkes ve Sonrası
Taarruz sonucunda siperler arasında kalan Türk şehitlerin bedenlerinin taraflar için tehlike arz ettiğini söyleyen Dr. Sabah, "Hastalık çıkması riskinden endişe eden taraflar, 23 Mayıs 1915 tarihinde Çanakkale Muharebelerinde ilk ve son kez olacak bir anlaşmaya varmışlar ve bunun üzerine günümüzden tam 110 yıl önce, 24 Mayıs 1915 tarihinde Çanakkale Muharebeleri'nde ilk ve son defa gerçekleşecek bir ateşkes ilan edilmişti" dedi.
Dr. Sabah, Yüzbaşı Mehmet Cemal'in raporunda yer alan ifadeleri de paylaştı. Raporda, şu ifadeler yer aldı:
Koku dayanılmazdı. Askerler kokudan dolayı iş yapmaktan çekinmekteydi. Kimi zaman nasihatle, kimi zaman da zorlukla şühedanın defnini gerçekleştirdim. Açılan geniş çukurlara şüheda defnettirildi. Taşınamayacak durumda olanlar ise oldukları yere defnedildi ve akşam ateşkes bittiğinde siperler arasında herhangi bir şüheda kalmamıştı ve hepsini böylelikle defnetmiştik.
Aynı günün görgü tanıklarından biri olan Yeni Zelandalı Tabip Yarbay Percy Fenwick'in ise "Türk ölüler o kadar sık yatmaktaydı ki onlara değmeden geçmek neredeyse imkansızdı. Koku ise dayanılmazdı" diyerek o gün yaşananları dile getirdiğini belirtti.
Savaşın Mirası ve Anlamı
Yüzbaşı Mehmet Cemal'in raporu, Çanakkale Savaşı'nın sadece askeri bir mücadele olmadığını, aynı zamanda büyük bir insanlık dramı olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor. Şehitlerin fedakarlığı ve savaşın zorlu koşulları, gelecek nesiller için önemli bir ders niteliği taşıyor. Bu tür tarihi belgeler, geçmişimizi anlamamıza ve geleceğimizi daha iyi inşa etmemize yardımcı oluyor.
