İspanya, eski kral Juan Carlos’un İsviçre bankalarındaki gizli servetinin izini sürüyor

Getty ImagesJuan Carlos 2014 yılında tahttan feragat etmişti

Eski bir sevgiliyle konuşmaların ses kayıtları ve karanlık bazı mali işlemlerle ilgili haberlerin gazetelerin birinci sayfalarını doldurduğu İspanya’da Kraliyet müessesesinin geleceği tartışılıyor.

Skandal boyutlarındaki haberlerin odağında şu anki Kral Felipe’nin babası, eski kral Juan Carlos var.

Juan Carlos’un İspanya tarihine, 1975 yılında ülkeyi kırk yıl diktatörlükle yöneten General Francisco Franco’nun ölümünden sonra ustalıkla demokratik rejime geçişi destekleyen bir devlet adamı olarak geçeceği düşünülüyordu.

Fakat 82 yaşındaki eski kral şu anda bazı kuşkulu hesapları yüzünden hem İsviçre hem İspanya’da iki ayrı mahkeme tarafından soruşturuluyor.

KRAL FELİPE NEDEN SEVİLMİYOR?

Juan Carlos 2014 yılında özel hayatıyla ilgili skandal niteliğinde bazı haberlerin yayılması üzerine tahttan feragat ederek yerini oğluna bırakmıştı.

Kraliyetin zaten çok popüler olmadığı ülkede Kral Felipe babasının güler yüzlü, hoş görülü imajından sonra çok daha sert bir görünüm sergiledi.

Felipe’nin adı lüks bir yaşam tarzıyla da özdeşleşiyor; bu yüzden kraliyetin reformdan geçirilmesi ve mali konularda şeffaflık talepleri giderek büyüyor.

KRALİYET PARASININ İZİ NEREYE GİDİYOR?

2018 yılında İsviçre’de bir savcı, medyada yer alan Juan Carlos’un gizli serveti konusundaki söylentileri ihbar kabul ederek bir soruşturma başlattı ve eski kralın İsviçre’deki avukatını, mali danışmanını ve onunla ilişkili diğer bazı kişileri sorguladı.

Bunlar arasında Juan Carlos’un eski sevgilisi Corinna zu Sayn-Wittgenstein da vardı.

Savcı Yves Bertossa’nın halen devam eden soruşturmasının odağında 2008 yılında Suudi Arabistan kralı tarafından Juan Carlos’a ‘hediye edilen’ 100 milyon dolar var. Savcı bu ödemenin Medine ile Mekke arasındaki yaklaşık 7 milyar euroluk yüksek hızlı tren ihalesinin bir İspanyol konsorsiyumuna verilmesiyle ilintili olup olmadığını araştırıyor.

Savcı soruşturma sürecinde vergi cennetlerinde İsviçre’deki banka hesaplarıyla ilişkili iki fon tespit etti.

Bunlardan biri Panama merkezli Lucum Vakfı idi ve Suudi Arabistan Kralı Abdullah’ın 2008 yılında yolladığı 100 milyon dolarlık ‘hediyeyi’ almak üzere kurulmuştu.

Bu para 2012 yılında hemen tamamı Almanya doğumlu bir iş kadını ve Juan Carlos’un sevgilisi olan Corinna zu Sayn-Wittgenstein’a bağışlanmak suretiyle harcanmıştı.

Getty ImagesSavcılar Juan Carlos’un eski sevgilisi Corinna zu Sayn-Wittgenstein’in da ifadesini aldı

Corinna zu Sayn-Wittgenstein’ın elinde, Juan Carlos tarafından imzalanmış ve bu bağışın “geri alınamayacak bir hediye” olduğunu ifade eden bir sözleşme var ve bunun bir para aklama operasyonu olmadığını iddia ediyor.

Ama aynı zamanda kendisine Lucum tarafından yapılan bu ödemeyi İsviçre’nin Villars tatil beldesinde kendisi ve Juan Carlos tarafından kullanılmak üzere iki daire alarak geri ödediğini de söylüyor.

Kralın İsviçre hesaplarıyla bağlantılı ikinci fon ise Liechtenstein’da kayıtlı Zagatka adlı bir vakıf ve arkasındaki en önemli isim eski kralın uzak bir akrabası olan Alvaro de Orleans. Bu kişi savcı Bertossa tarafından sorgulandı.

Kendisine, bu hesaptan bir yandan Juan Carlos’un 5 milyon euroluk özel jet uçuşlarının faturası ödenirken bir yandan da bir takım uluslararası iş anlaşmalarından gelen milyonlarca dolarla ilişkisinin ne olduğu soruldu.

Alvaro de Orleans bu soruları, krala “ailenin şerefini korumak” için yardımcı olduğunu, milyonlarca dolarlık ödemelerin kendisine ait olduğunu söyleyerek yanıtladı.

Geçtiğimiz haziran ayında ise İspanya Yüksek Mahkemesi savcıları, Juan Carlos’la ilgili olarak kendi ülkesinde de ilk kez bir soruşturma başlatıldığını ilan etti. Soruşturmanın hedefi eski kralın Suudi parası konusunda yasaları çiğneyip çiğnemediğini ve bir dava açılıp açılamayacağını tespit etmek.

Anayasaya göre eski kral tahttan çekildiği 2014 yılına kadar yargıdan tamamen muaf. O nedenle ancak bundan sonraki faaliyetleri yargıya götürülebilir.

JUAN CARLOS’LA İLGİLİ SÖYLENTİLER NE ZAMAN BAŞLADI?

Eski kralın gösterişli yaşam tarzı, evlilik dışı ilişkileriyle ilgili iddialar ve yolsuzluklara karıştığı konularında söylentiler aslında hep vardı.

Fakat 2012 Nisan’ında tutkularından biri olan bir av partisi sırasında geçirdiği kazayla birlikte İspanya’nın ana akım medyası ve ana akım siyaseti tarafından da sorgulanmaya başlandı.

Kral Avrupa dağlarında yaban domuzu ya da geyik avlamıyordu, İspanya’da işsizliğin yüzde 24 ile zirvesine ulaştığı ve ekonomik gerilemenin en ağır olduğu o yıl Juan Carlos Botswana’da fil avına çıkmıştı.

Av sırasında düşerek kalçasını kıran kralın acilen İspanya’ya götürülmesi gerekmiş ve böylece gizli tuttuğu av macerası da ortaya çıkmıştı.

Av olayından kısa süre önce de bir başka skandal yaşanmış, kralın damadı Iñaki Urdangarin hakkında bir yolsuzluk soruşturması başlatılmıştı. 2018 yılında tamamlanan yasal süreçte damat Urdangarin hüküm giyip cezaevine kondu.

Getty ImagesKraliyete destek son kamuoyu yoklamalarına göre yüzde ellilere kadar düşmüş görünüyor

O ana kadar kralı hoş gören ana akım medya av kazasından itibaren Juan Carlos’un aleyhine döndü. Birkaç gün içinde krala Botswana’da sevgilisi zu Sayn-Wittgenstein’ın da eşlik ettiği ve faturaların bir Suudi milyarder tarafından ödendiği ortaya çıktı.

Juan Carlos bir dizi sağlık sorunu ve özel hayatıyla ilgili söylentilerin yakasını bırakmaması üzerine 2014’te tahttan çekilerek yerini oğlu Felipe’ye bırakmaya karar verdi.

Fakat “Onursal Kral” unvanı verilen Juan Carlos’u tahttan çekilmek kurtaramayacaktı.

‘BOMBA ETKİLİ’ SES KAYITLARINDA NELER VAR?

2018 yılında internet gazetesi El Español, eski kralın sevgilisi zu Sayn-Wittgenstein ve şu anda hapiste olan José Villarejo adında eski bir polis dedektifi arasında geçen telefon konuşmalarının kayıtlarını yayınladı.

Zu Sayn-Wittgenstein’in haberi yoktu ama Villarejo zengin ve güçlü kişilerle yaptığı konuşmaları kayda alıyordu.

2015 yılında Londra’daki evinden, Villarejo ile konuşan zu Sayn-Wittgenstein Juan Carlos’un para aklamak için yaptığını iddia ettiği bazı beceriksiz girişimlerden söz ediyor, günün birinde aniden Fas Kralı tarafından kendisine 3 milyon euroluk bir mülk hediye edilmesine çok şaşırdığını, sonra bu mülkü eski krala devretmesinin istendiğini anlatıyor.

Juan Carlos’un eski sevgilisi zu Sayn-Wittgenstein sözlerini, “Benim parayı geri vermek istemediğimi söylüyorlar. Vermeyi istiyorum ama bu kara para aklama ve bu yüzden hapse girebilirim” diye sürdürüyor.

Kralın eski sevgilisi yine kayıtlarda İspanya İstihbarat Servisi CNI mensuplarının kendisini işbirliğine zorlamak için korkutmaya yönelik bir örgütlü kampanya yürüttüklerini de söylüyor ve “Kralın neyin yasal neyin yasa dışı olduğu hakkında hiçbir fikri yok” diyor.

Telefon kayıtlarının yayınlanması doğrudan Cenevre ve İspanya’daki mahkemelerde soruşturma başlanmasına yol açtı.

İspanya’daki soruşturmayı şimdi eski bir kralı soruşturabilecek tek kurum olan Yüksek Mahkeme (Yüce Divan) yürütüyor.

KRALİYETİ YIPRATAN DİĞER OLAYLAR

Adalet çarkları yavaş döner ve hiç bir zaman eski kral hakkında bir hapis cezasıyla sonuçlanmayabilir ama medyanın kapıları ardına kadar Juan Carlos’la ve yaşam tarzıyla ilgili haberlere açılmış görünüyor.

İspanya’nın geleneksel olarak Juan Carlos’u destekleyen gazetesi El Pais bile onun 2010 yılında nasıl İsviçre’ye uçup orada servetini yöneten kişiye, içinde Bahreyn kralından hediye olduğunu söylediği 1 milyon 900 bin dolar bulunan bir çanta verdiğine dair bir haber yayınladı.

Fakat belki de İspanya monarşisine en çok zarar verecek haber, mart ayında Kral Felipe’nin şaibeli Lucum ve Zagatka vakıflarının resmi varisi olduğunun ortaya çıkması oldu. Felipe bunun üzerine Juan Carlos’un kendisine bırakabileceği tüm maddi mirası reddettiğini açıklamak zorunda kaldı.

İspanya Kraliyet Ailesi tarafından yapılan eşi benzeri görülmemiş açıklamada Juan Carlos’un bundan böyle devlet bütçesinden kendisine ayrılan yıllık 200 bin euroluk ödeneği almayacağı bildirildi ve o günden bu yana eski kral ortalıklarda görünmedi.

BUNDAN SONRA NELER OLABİLİR?

Eski kralın, krallığı dönemi için ülkesinde dokunulmazlığı var ama İsviçre’de dokunulmazlığı yok. Dolayısıyla soruşturmayı sürdüren savcı Bertossa onun hakkında önümüzdeki dönemde bir dava açabilir.

İspanya’da Yüksek Mahkeme tarafından yürütülen soruşturmaya gelince; çoğu uzman eski kralın, iddiaların çoğu tahttan feragatinden öncesine ait olduğundan hapis cezasına çarptırılmayacağını düşünüyor.

İspanya parlamentosu şimdiye kadar sol ve bölgesel partilerden oluşan bir azınlığın önerisi olan Juan Carlos’un vergi cennetlerindeki servetinin kaynaklarının araştırılması önerisine karşı oy kullandı.

Fakat kamuoyu yoklamalarına göre Kral Felipe’ye halk desteğinin yüzde ellilerde kaldığı bir ülkede kraliyetin geleceği ne olacak?

Babasının servetini reddettiğini açıklamasından üç gün sonra Kral Felipe Covid-19 salgını dolayısıyla televizyondan ulusa seslendiği konuşmasında skandallardan hiç söz etmezken, bir kısım İspanyol balkonlardan tencere tavalarla ses çıkararak kraliyet ailesini protesto ediyordu.

FELİPE NE YAPABİLİR?

Saray, haftalardır, Juan Carlos’un “özel yaşamı” diye tanımladığı olaylarla ilgili herhangi bir açıklama yapmayı reddediyor.

Fakat ailenin Zarzuela’daki konutuna Juan Carlos ve tuttuğu yardımcılar tarafından milyonlarca euro götürüldüğü haberleri, ve zu Sayn-Wittgenstein’a ait, eski kralın kendisi ve ailesine ait bütün masrafları ‘nakit’ olarak yaptığının da belirtildiği telefon kayıtları ortaya çıktıktan sonra Felipe’nin babasıyla arasına mesafe koyma çabasına epey zarar verdi.

Kimileri Felipe’nin geçmişle bağını koparmak için daha radikal adımlar atması gerektiğini savunuyor.

Başbakan Pedro Sánchez, Juan Carlos ile ilgili suçlamaların “tedirgin edici” olduğunu kabul etti ve devletin başına mutlak yargı muafiyeti veren anayasal düzenlemenin değiştirilmesinden yana olduğunu söyledi.

İspanya’da kraliyetin önde gelen savunucularından ve kraliyetçi ABC gazetesinin eski genel yayın yönetmeni José Antonio Zarzalejos, Kral Felipe’nin tahttaki geleceğini güvence altına almak istiyorsa bazı adımlar atması gerektiğini, bunlar arasında Juan Carlos’un Zarzuela’daki kraliyet konutundan çıkarılmasının da bulunduğunu söyledi.

“Felipe, İspanya toplumuna doyurucu bir açıklama yapmalı ve tıpkı seçilmiş politikacılar gibi gelirlerini açıklamayı da değerlendirmelidir” diye ekledi.